۲۶ دی ۱۳۵۷: آخرین روز محمدرضا پهلوی چگونه گذشت؟
هلندی سرگردان به یک کشتی افسانه‌ای اشاره دارد که طلسم شده و همیشه در دریا‌ها سرگردان می‌چرخد. این کشتی هیچ وقت نمی‌تواند لنگر بیاندازد. چرا شاه لقب هلندی سرگردان را گرفت؟ چون از زمانی که تبعیدش آغاز شد، از این کشور به آن کشور می‌رفت.
تریبون اقتصاد_ ۲۶ دی ۱۳۵۷، نقطه عطفی در تاریخ دومین انقلاب ایران است. در این روز محمدرضا پهلوی، دومین و آخرین پادشاه این خاندان برای همیشه ایران را ترک کرد و تنها ۲۷ روز طول کشید که نظام سلطنتی سقوط کند. روایت‌های مختلفی از علت تصمیم شاه برای خروج از ایران وجود دارد. برخی روایت‌ها می‌گویند شاه به این امید ایران را ترک کرد که با خروجش، سیاستمداران بتوانند اوضاع را آرام کنند. روایت دیگر می‌گوید شاه می‌دانست کار تمام شده و به خواست خود رفت که دیگر برنگردد. نقل دیگری به ما می‌گوید شاه بر خلاف میل باطنی خود ایران را ترک کرد و تصمیم اصلی را سران غربی در کنفرانس گوادلوپ گرفتند.
به گزارش فرارو، برای درک بهتر واقعه‌ای که در ۲۶ دی ماه رخ داد، باید تصویری جامع به دست بیاوریم از هر آنچه طی ناآرامی‌های منجر به سقوط نظام سلطنتی در کشور رخ داد. تاریخ‌نگاران معتقدند دوره سلطنت شاه سابق را باید به دو بخش قبل و بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تقسیم کنیم. چرا که او بعد از ساقط شدن دولت مصدق به دنبال عملیات آژاکس، تبدیل به حکمرانی مستبد شد و تصمیم گرفت به طور کامل بر ایران حکومت کند، نه سلطنت. به همین دلیل مهم است که بدانیم محمدرضاشاه در چه زمان و شرایطی ایران را ترک کرد.
خیابان‌های ناآرام
قبل از هر چیز باید این نکته را یادآور شویم که خیال نظام شاهنشاهی از گروه‌های سیاسی و مسلح اپوزیسیون تقریباً راحت بود. به غیر از آیت‌الله خمینی که آبان ۱۳۴۳ از ایران تبعید شده بود، تقریباً تمام گروه‌ها و شخصیت‌های مخالف سرکوب شده یا در زندان بودند، طی عملیات‌های ساواک کشته شدند یا پس از محاکمه در دادگاه نظامی آنها را تیرباران کردند. بنابراین، نیروی موثر سیاسی به آن شکل در داخل کشور وجود نداشت. اما برآیند گفته‌ها و نوشته‌ها درباره علل بروز انقلاب به ما می‌گوید استبداد سیاسی، شکاف طبقاتی، درگیر بودن طبقات محروم با مشکلات اقتصادی از جمله علت‌هایی بودند که این خیزش را رقم زدند. موجی که در نهایت توانست در یک کانال مدیریت شود و تغییر حکومت را رقم بزند.
