بورس از مرداد ۹۹ در حال درجا زدن است

جمله معروفی وجود دارد که می‌گوید: «همیشه به خاطر داشته باش که هرگاه به قله بلندی رسیدی، همزمان دره‌ای عمیق نیز کنارش دهان باز خواهد کرد.» این جمله، آینه تمام‌نمای اوضاع و احوال بورس تهران در چهار سال اخیر بوده است.

بورس پس از تجربه قله تاریخی 2 میلیون و 100 هزار واحدی در مرداد 99 (به جز مقطعی کوتاه در حد فاصل آبان1401 تا اردیبهشت1402)، دیگر هیچ‌گاه روی خوش به خود ندید و قافیه را به دیگر بازارهای موازی واگذار کرد.

بازاری که به مدت چند سال، با تاخت‌وتاز قیمت‌ها دیگر بازارها را جا گذاشته بود، بیش از چهار سال است که گرفتار حضیض دردناکی شده است که هیچ‌کس نقطه پایانی را برای آن متصور نیست.

حکایت سال عجیب بورس تهران

بیش از چهار سال از گرم‌ترین روزهای تاریخ بورس تهران می‌گذرد. شاخص ‌کل بورس تهران در پایان معاملات روز ۱۹ مرداد99 توانست در ارتفاع ۲‌‌ میلیون و ۷۸‌‌ هزار‌‌ واحدی بایستد؛ به این معنا که فقط در کمتر از ۵ ماه در سال‌۹۹، نماگر ‌اصلی بازار سهام توانسته بود بازدهی خارق‌العاده  ۳۰۵‌‌ درصدی را ثبت کند؛ اما در همین روزها، سایه سنگین تردید در اتمسفر بورس تهران مشهود بود.

جریان صعود قیمت‌ها که از نیمه ‌دوم سال‌‌۹۸ شتاب بیشتری به خود گرفته بود، اکثر سهم‌‌‌‌‌‌‌‌ها را در اغلب گروه‌های معاملاتی وارد محدوده‌های حبابی‌ کرده و همگان بر این اصل اعتقاد راسخ داشتند که بالاخره روزی بازار سهام گرفتار سیل وحشتناک فشار فروش حقیقی‌‌‌‌‌‌‌‌ها خواهد شد؛ اما هیچ‌کس از زمان وقوع آن مطلع نبود.

از سوی دیگر، داغ‌‌‌‌‌‌‌‌بودن تنور معاملات سهام و احساس ترس از جاماندن از سودهای موجود در متن بازار، معامله‌گران را از اینکه عطای بازار سهام را به لقای آن ببخشند، دور و دورتر کرده ‌بود.

در چنین شرایطی و از روز ۲۰مردادماه، ریزش سنگین شاخص‌ها در کلیت بازار سهام آغاز شد و صفوف حجیم و ممتد فروش که خریداری را در‌برابر خود نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌دیدند، تبدیل به غول ترسناک مرداد 99 بورس تهران شدند.

شاخص‌کل در جریان پنج روز منفی متوالی از قله ۲‌‌میلیون و ۱۰۳‌‌هزار ‌‌واحدی که در صبحگاه ۲۰مرداد تجربه کرده ‌بود، به پله‌های میانی کانال یک‌میلیون و ۸۰۰‌‌هزار واحد عقب‌نشینی کرد، اما این پایان کار نبود و بازار سهام گرفتار یک روند نزولی طولانی شد و این روند باید تا زمانی ادامه پیدا می‌‌کرد تا حباب قیمتی موجود در نمادهای کوچک و بزرگ بازار تخلیه شود.

شاخص‌کل بورس تهران در جریان یک روند نزولی ۱۰ ماهه، از قله ۲‌‌ میلیون و ۱۰۰‌‌ هزار ‌واحدی، تا محدوده یک‌‌میلیون و ۹۵‌‌ هزار‌‌ واحدی در سوم خرداد سال ‌‌۱۴۰۰ عقب‌نشینی کرد.

این ‌یعنی شاخص ‌کل بیش از ۴۷‌‌ درصد از قله تاریخی خود عقب‌نشینی کرد که در بازه زمانی کمتر از یک‌‌سال، یک ریزش اسفناک برای قیمت یک کلاس دارایی محسوب می‌‌شود.

افزون بر این، شایان ذکر است که چنین افتی در نماگر اصلی بازار سهام تجربه شده ‌بود و قیمت برخی از سهم‌‌‌‌‌‌‌‌ها، بعضا افت‌‌‌‌‌‌‌‌های بیش از ۸۰‌‌ درصدی را از قله‌های تاریخی خود تجربه کرده ‌بودند. به ‌این ‌ترتیب بازار سهام، در آن روزهای دهشتناک، آن روی سکه و نیمه‌خالی لیوان را به مردمی‌ نشان‌ داد که تحت‌تاثیر فضای روانی مثبتی که در بورس وجود داشت، راهی بازار سهام شده ‌بودند.

البته گفتنی است که دعوت‌‌‌‌‌‌‌‌های مقامات دولتی در آن مقطع، یکی از مهم‌ترین عواملی بود که موجبات تشدید استقبال مردم عادی از بازار سهام را فراهم کرد. بورس تهران نهایتا در فروردین ماه سال‌ گذشته و پس از ۳۱ ماه توانست سقف تاریخی ثبت‌شده در مرداد سال‌۹۹ را مجددا فتح کند.

سرنوشت بازارها پس از قله99 بورس

بررسی بازدهی بازارها از قله 99 نشان می‌دهد که دارایی‌های مبتنی بر طلا در صدر فهرست دارایی‌های با بیشترین بازدهی قرار گرفته‌اند. ربع‌سکه پرچم‌دار کسب بازدهی در این چهار سال بوده است و با بازدهی 413 درصدی در این بازه زمانی، در صدر جدول قرار دارد. پس از ربع سکه نیز نیم‌سکه در رتبه بعدی قرار دارد و بازدهی 383 درصدی را در این برش زمانی به ثبت رسانده است.

با توجه به ارزانی نسبی قیمت ربع‌سکه و نیم‌سکه نسبت به قیمت سکه تمام، تقاضای بیشتری برای این کلاس‌های دارایی شکل گرفته و منجر به رشد بیشتر قیمت این نوع از دارایی‌ها شده است. سکه امامی نیز در این مدت با رشد 367 درصدی همراه شده است.

سکه بهار آزادی نیز که در سال‌های اخیر همواره با قیمت‌هایی پایین‌تر از سکه امامی معامله شده، رشد 355 درصدی را به ثبت رسانده است. سکه رفاه نیز که در بورس کالا مورد معامله قرار می‌گیرد، با رشد 341 درصدی همراه شده است.

طلای 18 عیار هم در این بازه زمانی رشد 318 درصدی را به ثبت رسانده است. صندوق‌های طلا نیز از سال96 به‌عنوان ابزارهای نوپا، امکان سرمایه‌گذاری را در بازار طلا و سکه فراهم کرده‌اند. شاخص صندوق‌های طلا نیز در این مدت رشد 296 درصدی را به ثبت رسانده است.

بررسی بازدهی میانگین مسکن تهران از انتهای مرداد 99 تا پایان مرداد سال جاری نیز نشان می‌دهد که میانگین مسکن تهران در این مدت، رشد 283 درصدی را به ثبت رسانده است. دلار نیز به عنوان محرک اصلی بازارهای دارایی در این بازه زمانی رشد 212 درصدی را به ثبت رسانده است.

این در حالی است که شاخص‌های سهامی در این مدت در قعر جدول بازدهی قرار گرفته‌اند. از قله 99 تاکنون، شاخص هموزن با رشد 30 درصدی همراه شده و شاخص کل فرابورس نیز در این مدت با افت یک‌درصدی همراه شده است. شاخص کل نیز در این برش زمانی با رشد 3.3درصدی همراه شده است.