خرید طلا آنلاین؛ آیا واقعا سودآور و بی‌خطر است؟

تریبون اقتصاد - بانک مرکزی اخیرا در نامه ای شرط فروش طلا بر بستر اینترنت را اعلام کرده است. بنابر دستور بانک مرکزی که سازمان توسعه تجارت الکترونیکی ناظر بر اجرای آن تعیین شده، برای جلوگیری از خالی‌فروشی یا به عبارتی دلالی بدون سرمایه، فروشندگان آنلاین طلا باید معادل وزن طلای فروخته شده، در بانک ذخیره طلا داشته باشند. معاملات طلا در ایران تحت نظارت 4 نهاد رگولاتور قرار دارد که هرکدام وظایف خاص خود را دارند. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی در نظارت بر بازار طلا ایفا می‌کند. این نهاد مسئول مدیریت ذخایر ارزی و طلا کشور است و همچنین بر قیمت‌ها و روند معاملات طلا نظارت دارد.

اتحادیه طلا و جواهر مسئول نظارت بر فعالیت‌های تجاری مرتبط با طلا و جواهر در سطح کشور است. این نهاد مسئول صدور مجوز برای کسب‌وکارهای طلا و جواهر، نظارت بر قیمت‌ها و جلوگیری از تخلفات در این صنعت است.

در کنار این دو بخش، وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) نیز در زمینه ثبت‌نام و نظارت بر تولید، توزیع و صادرات طلا فعالیت می‌کند. همچنین بر جنبه‌های قانونی و تجاری مرتبط با طلا نظارت دارد. در این وزارتخانه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی نیز به دلیل توسعه معاملات آنلاین در بستر فضای مجازی طلا نیز به نوعی مسئول نظارت بر فعالان بازار آنلاین طلا می باشد.

سازمان توسعه تجارت ایران  نیز وظیفه نظارت و ساماندهی صادرات طلا را بر عهده دارد و در صورتی که صادرات طلا انجام شود، باید با مجوز این سازمان باشد. در نهایت فراجا و پلیس امنیت اقتصادی که مسئول جلوگیری از تخلفات اقتصادی و کلاهبرداری‌های مرتبط با طلا هستند و در صورت بروز مشکلات قضائی یا تخلفات اقتصادی، وارد عمل می‌شوند.

سنگ محک فروشندگان آنلاین کجاست؟

هشتم مرداد ماه امسال بود که وزارت صمت از طرح سندباکس خود با عنوان نخستین سکوی هوشمند معاملات فلزات گرانبها رونمایی کرد. سند باکس یک محیط آزمایشی است که به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد تا مدل‌های جدید خود را تحت نظارت مقامات و نهادهای قانونی آزمایش کنند. در این فرآیند، یک کمیته متشکل از نهادهای نظارتی مدل کسب‌وکارهایی که درخواست ورود به سند باکس را داده‌اند، بررسی می‌کند.

این بررسی شامل شناسایی خطرات احتمالی، پیدا کردن راه‌حل‌هایی برای کاهش این خطرات و ارزیابی قابلیت تنظیم قوانین برای مدل‌های کسب‌وکار است. بعد از این بررسی‌ها، ضوابط و دستورالعمل‌هایی برای کسب‌وکارهای مشابه تعیین می‌شود تا آن‌ها هم به این قوانین پایبند باشند.

کسب‌وکارهایی که وارد سند باکس می‌شوند، برای مدت محدود (مثلاً شش ماه تا یک سال) از برخی قوانین معاف می‌شوند تا بتوانند مدل‌های خود را آزمایش کنند.

آمار شرکت های آنلاین خرید و فروش طلا

ایرج نیازی رئیس بانک کارگشایی در خصوص معاملات طلا بر بستر اینترنت اظهار کرد: از دیر باز مردم به سمت خرید و فروش طلا در فضای مجازی از جمله طلای آبشده رفته اند و به دنبال خرید این محصول در بستر امن و به صورت ۲۴ ساعته هستند.

او با اشاره به اینکه تا به امروز ۴۰۰ مجوز خرید و فروش طلا صادر شده است که ۲۰۰ مورد آنها تراکنش داشته اند اما تنها پنج شرکت فعالیت بیشتری دارند. اظهار کرد: سامانه ای ایجاد شده تا افرادی که مجوزهای لازم را از اتحادیه طلا کسب کرده اند موجودی آنها نیز در این سامانه ثبت و تحت نظارت و در بانک کارگشایی نگهداری شود.

نیازی با بیان اینکه در صورتی که نظارتی وجود نداشته باشد احتمال کلاهبرداری و پولشویی و سفته بازی در فضای مجازی امکانپذیر است، ادامه داد: آغوش بانک کارگشایی برای کسب و کارهایی آنلاین باز شده تا این کسب و کار فعالیت خود را به صورت شفاف ادامه دهند. در سامانه هوشمند معاملات و انبارداری فلزات گرانبها، طلا به صورت امانی طلا نزد بانک کارگشایی به امانت گذاشته می‌شود تا اطمینان لازم برای خریداران صورت گیرد.

مراقب اصالت فروشنده باشید

محمد کشتی آرای کارشناس رسمی دادگستری در حوزه طلا ؛ جواهرات و مسکوکات در گفت و گو با تریبون اقتصاد درباره معاملات آنلاین طلا وضرورت نظارت بر آن تاکید کرد: قطعا فضای آنلاین خالی از مخاطرات و روش های سوء استفاده نیست و نهادهای ناظر باید مراقب فعالیت این شرکت ها باشند. در ادامه مشروح این مصاحبه را می خوانید:

شرکتهای مختلفی از طریق تبلیغات گسترده‌ در زمینه فروش آنلاین طلا در فضای مجازی در حال فعالیت هستند. فروش آنلاین طلا چه مجوزهایی نیاز دارد و آیا این معاملات قانونی است؟

طبق مقررات جدید، فروش آنلاین طلا تنها در صورتی مجاز است که فروشنده تمام مجوزهای لازم را داشته باشد. این مجوزها شامل مجوز فعالیت از اتحادیه طلا و جواهر ، نماد اعتماد الکترونیکی و مجوز اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی می باشد.

فروشندگانی که این مجوزها را ندارند، اجازه فعالیت در این حوزه را نخواهند داشت و معاملات آن‌ها غیرقانونی است. از سوی دیگر، برای اطمینان از صحت معاملات و جلوگیری از سوءاستفاده، فروشندگان باید معادل وزنی طلایی که به صورت کاغذی معامله می‌کنند، در یکی از بانک‌های تعیین‌شده سپرده کنند.

این قانون به این معناست که اگر فروشنده‌ای قصد فروش یک کیلوگرم طلا به‌صورت کاغذی داشته باشد، باید دقیقاً معادل این مقدار را در بانک سپرده‌گذاری کند تا اطمینان حاصل شود که معاملات قابل پشتوانه هستند.

 آیا نظارت بر این معاملات امکان‌پذیر است؟ یعنی میزان طلای مبادله شده و موجودی انبار فروشنده چگونه رصد می شود؟

بله، بانک مرکزی و سامانه‌های نظارتی ابزارهایی برای رصد این معاملات دارند. هر تراکنش بانکی ناشی از معاملات طلا باید فوراً در سامانه تجارت ثبت شود. این سامانه به‌صورت برخط اطلاعات مربوط به میزان طلاهای معامله‌شده را ثبت و به نهادهای نظارتی منتقل می‌کند.

اما سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان تضمین کرد که میزان طلای معامله‌شده دقیقاً معادل طلای سپرده‌شده باشد؟ در پاسخ به این سوال، بانک‌ها موظف هستند که موجودی سپرده‌های طلا را بررسی کنند و در صورت وجود هرگونه مغایرت، فروشنده را متخلف اعلام کنند.

در مورد عدم احراز اصالت طلای برخی سایت‌های فروش آنلاین که فقط با مجوزهای تشکلی اقدام به فروش طلا در فضای مجازی می‌کنند باید گفت برای فروش آنلاین طلا در فضای مجازی باید نظارت‌های دقیق و مؤثر از سوی حاکمیت وجود داشته باشد. همچنین باید فروشندگان طلا در پنل‌های آنلاین، انبار هوشمند برای ذخیره و عرضه طلا داشته باشند.

مجوزهای اتحادیه‌های صنفی برای فروش طلا در فضای مجازی لازم است، اما این تنها کافی نیست. نظارت و کنترل حاکمیت در بازار آنلاین طلا بسیار ضروری است تا سرمایه مردم و کشور در خطر قرار نگیرد. طی ماه گذشته، حساب بانکی ۲۰۰ مورد از این متخلفان بسته شد و غربالگری این سایت‌ها همچنان ادامه دارد.

خطرات و نقاط ضعف این مدل معاملات چیست؟

با توجه به مشکلاتی که در فضای مجازی در زمینه خرید و فروش طلا پیش آمده، این نوع معاملات ریسک بالایی دارد. یکی از بزرگ‌ترین خطرات این است که طلای معامله‌شده ممکن است استاندارد نباشد یا حتی بدل باشد. مواردی مشاهده شده که افراد طلای غیرخالص یا با عیار پایین را به جای طلای استاندارد به فروش رسانده‌اند.

در برخی معاملات آنلاین، فلزات دیگری با طلا مخلوط شده‌اند تا وزن آن افزایش یابد. این تخلفات نه‌تنها در طلای آب‌شده بلکه حتی در مصنوعات طلا نیز دیده شده است.

بهترین و امن‌ترین روش خرید طلا این است که به صورت حضوری انجام شود. خریدار باید فاکتور رسمی دریافت کند و از اصالت کالا اطمینان حاصل کند. در این صورت، در صورت بروز مشکل، امکان پیگیری حقوقی از طریق اتحادیه طلا و جواهر وجود خواهد داشت.

علت اقدام دیرهنگام بانک مرکزی در ارسال این نامه چیست؟

بعد از وقوع تخلفات متعدد در فضای مجازی، بانک مرکزی مقررات سخت‌گیرانه‌ای را وضع کرده است. اما به نظر می‌رسد که این قوانین به تنهایی کافی نیستند. بسیاری از این هشدارها سال‌ها پیش به مردم داده شده بود. با این حال، تمایل به خرید طلا در فضای مجازی همچنان وجود دارد.

من بارها هشدار داده‌ام که خرید طلا در فضای مجازی می‌تواند مشکلات بزرگی ایجاد کند. اما متاسفانه بسیاری از مردم همچنان به این روش اعتماد می‌کنند و در نهایت ممکن است قربانی تخلفات شوند.

خریداران طلا باید چه ملاحظاتی را در خرید و فروش طلای آنلاین در نظر داشته باشند؟

خرید و فروش طلا باید فقط از طریق فروشندگانی انجام شود که مجوز رسمی دارند. این فروشندگان تحت نظارت اتحادیه هستند و در صورت بروز مشکل، اتحادیه می‌تواند به شکایات رسیدگی کند.

اگر خریداران طلا را به صورت حضوری و از فروشگاه‌های مجاز تهیه کنند، نه‌تنها ریسک کلاه‌برداری کاهش می‌یابد، بلکه در صورت بروز هرگونه مشکل، اتحادیه یا مراجع قضایی می‌توانند پیگیری‌های لازم را انجام دهند.

هرچند فناوری‌های جدید امکان معاملات آنلاین را فراهم کرده‌اند، اما خرید و فروش طلا به دلیل ماهیت خاص و ارزش بالای آن نیازمند دقت و نظارت ویژه‌ای است. اطمینان از استاندارد بودن طلا، داشتن مجوزهای لازم و رعایت قوانین نظارتی از جمله عواملی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.