چرا شکاف قیمت ارز رسمی و غیررسمی در حال کاهش است؟

به گزارش دنیای اقتصاد، در روز‌های اخیر این شکاف کمتر از ۲۰ درصد محاسبه شد. تحلیلگران اقتصادی این مساله را در راستای کاهش رانت ارزی و هدفمندتر شدن تخصیص ارز رسمی می‌دانند.

شکاف میان بازار‌های ارز کشور کوچک‌تر شد. به نظر می‌رسد بازارساز با جدیت به دنبال کاهش رانت موجود در بازار است. داده‌ها نشان می‌دهد که در ماه‌های سپری‌شده از سال جاری نرخ شاخص‌های ارزی به خصوص نرخ دلار، در معاملات مرکز مبادله ارز و طلا روندی افزایشی را تجربه کرده‌اند.

در بیشتر روز‌های بازار سال جاری نرخ اسکناس دلار مرکز مبادله با شیب کمی در حال افزایش بود. البته در بعضی روز‌های بازار نیز مشاهده می‌شد که شاخص مذکور رشد نرخ‌های قابل توجهی را تجربه کند. اما در مجموع برآیند این رشد قیمت‌های ریز و درشت منجر به رشد ۱۳ درصدی قیمت اسکناس دلار در معاملات رسمی شده است.

در مقابل نرخ دلار در معاملات بازار آزاد سال گذشته را حول رقم ۶۰ هزار و ۲۰۰ تومان به اتمام رساند و در سال جاری نیز رشد قیمت‌های چشمگیری را تجربه کرد؛ اما با فاصله گرفتن ریسک‌های سیاسی از بازار در روز‌های اخیر در کانال‌های قیمتی ۵۸ و ۵۹ هزار تومانی معامله شد. در نتیجه این شاخص نه‌تن‌ها بازدهی مثبتی را به ثبت نرسانده، بلکه دچار رشد منفی نیز شده است.

علل مختلفی بر نوسان نرخ ارز در معاملات آزاد موثر بوده است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان مسائل مرتبط با مناقشات منطقه‌ای و انتخابات ریاست‌جمهوری را برشمرد. در اواسط فروردین ماه و پس از حمله رژیم صهیونیستی به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق ریسک‌های سیاسی بازار افزایش یافت و قیمت شاخص‌های ارزی روند افزایشی قابل توجهی را آغاز کرد. اما پس از اتمام این مناقشات فشار موجود در بازار تخلیه شد و نرخ‌ها به سطوح پیشین خود بازگشتند.

در ادامه وجود یک شرایط دوقطبی میان گروه‌های تندرو و میانه‌رو حاضر در انتخابات ریاست‌جمهوری مجددا انتظارات تورمی فعالان بازار را تحت‌الشعاع خود قرار داد، اما با پیروزی جبهه میانه‌رو این ریسک‌ها نیز از بازار تخلیه شد. در مجموع فضای حال حاضر بازار چندان تحت تاثیر ریسک‌های سیاسی نیست و به همین علت نرخ شاخص‌های آزاد ارزی نیز در شرایط رشد منفی قرار دارد.

اما در مقابل نوسانات نرخ ارز در معاملات رسمی مستقیما توسط نهاد بازارساز بانک‌مرکزی رخ داده و می‌توان گفت سیاست این نهاد کاهش رانت موجود در بازار است. وجود اختلاف چشمگیر میان بازار‌های رسمی و غیررسمی می‌تواند جریان ارزی کشور را در مسیر نادرستی قرار دهد. در زمانی که این شکاف بزرگ‌تر باشد، افرادی که توانایی دریافت اسکناس و حوالجات ارز رسمی از بانک مرکزی را دارند می‌توانند با عرضه ارز‌های خریداری شده با قیمت رسمی در بازار غیر‌رسمی سود چشمگیری کسب کنند. این سود حتی در مواردی از فعالیت اقتصادی مدنظر آن‌ها نیز بیشتر است.

در نتیجه بخشی از ذخایر ارزی کشور صرف فعالیت‌های سودجویانه می‌شود، اما با کوچک‌تر شدن شکاف مذکور سود فعالیت‌های سوداگرانه نیز کاهش یافته و ارز‌های رسمی تخصیص یافته در فعالیت مشخص هزینه می‌شود. همان‌طور که پیش از این گفته شد نرخ ارز در بازار غیررسمی در طی ماه‌های گذشته نوسانات بسیاری را پشت سر گذاشته است.

در روز‌هایی که دلار بازار آزاد حوالی رقم ۶۷ هزار تومان معامله می‌شد شکاف ارزی کشور به حوالی ۵۴ درصد رسیده بود. اما افت دمای بازار آزاد و رشد متوالی بازار رسمی سبب شد تا این شکاف در بازار روز‌های گذشته به زیر ۲۰ درصد افت کند. به‌طور دقیق‌تر فاصله نرخ اسکناس دلار در بازار‌های مورد قیاس در روز گذشته برابر ۱۹.۵۶ درصد محاسبه شد.

ورود تقاضای جدید به بازار؟

دیروز دوشنبه ۲۹ مرداد ماه روند نرخ شاخص‌های ارزی در معاملات غیررسمی افزایشی بود. قیمت هر برگ اسکناس دلار آزاد که در بازار روز یکشنبه به رقم ۵۸ هزار و ۲۵۰ تومان رسیده بود در بازار روز گذشته رشد ۴۵۰ تومانی را تجربه کرد و در رقم ۵۸ هزار و ۷۰۰ تومان به فروش رسید. یورو و پوند نیز به ترتیب با رشد نرخ‌های ۷۵۰ و ۹۵۰ تومانی در ارقام ۶۴ هزار و ۹۰۰ تومان برای یورو و ۷۶ هزار و ۲۵۰ تومان برای پوند معامله شدند.

معامله‌گران بازار سکه و طلا نیز در روز گذشته شاهد رشد نرخ‌های این بازار بودند. سکه طلا در عصر روز گذشته با رشد چشمگیر یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومانی نسبت به نرخ روز گذشته در رقم ۴۲ میلیون و ۷۹۰ هزار تومان به فروش رسید. نیم‌سکه حدود ۷۰۰ هزار تومان رشد کرد و در رقم ۲۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان معامله شد. ربع سکه نیز با رشد قیمت ۵۰۰ هزار تومانی خود به رقم ۱۵ میلیون تومان رسید. برخی از کارشناسان رشد نرخ بازار‌های ارز و طلا در روز گذشته را ناشی از اعتقاد به خوش‌یمنی روز ۱۳ ماه صفر می‌دانند.