موقعیت ویژه بانک‌ها؛ پول ندارند اما به خودشان وام می‌دهند؟

تریبون اقتصاد - پرداخت 91.5 هزار میلیارد تومان وام توسط شبکه بانکی به کارکنان خود باعث شده است تا موجی از انتقاد و عصبانیت متوجه این بخش از اقتصاد کشور کند. آنچه که به آتش این انتقادات دم بیشتری می دهد مصائب و موانع پیش روی متقاضیان وام های خرد، از 50 میلیون تومان کارت اعتباری تا 200 میلیون تومان وام ودیعه مسکن و 300 میلیون تومان وام ازدواج است.

به گزارش تریبون اقتصاد، طی روزهای اخیر و بر اساس دومین گزارش منتشر شده از تسهیلات کارکنان بانکها، سرخط اخبار حوزه بانکی کشور به این موضوع اختصاص یافت که سال گذشته بانک های کشور به 210 هزار و 680 نفر از کارمندان خود نزدیک به  91.5 هزار میلیارد تومان وام داده اند.

در این گزارش بیشترین مبلغ وام را کارکنان دو بانک قرض الحسنه رسالت و مهر ایران دریافت کرده اند . البته گزارشات بانک مرکزی نشان میداد سال 1401 در این شاخص بانک توسعه صادرات اول و بانک رسالت آخر بوده است.

البته باید به این نکته توجه داشت که گزارش منتشره بانک مرکزی صرفا تسهیلات اعطایی سال 1402 نبوده و در اصل این رقم مربوط به مانده تسهیلات طی سالهای قبل و منتقل شده به سال 1402 می باشد. اما تاثیر انتشار گزارش بانک مرکزی آنهم سه ماه بعد از ابلاغ آیین نامه تسهیلات کارکنان بانک ها و بدون ارائه تحلیل صحیح از این رقم این شبهه را بوجود آورد که تنها در سال گذشته رقمی حدود 91.5 هزار میلیارد تومان وام پرداخت شده است.

اگرچه حتی اگر اینطور هم باشد فارغ از در نظر گرفتن تخلفات بانک ها در اعطای تسهیلات نجومی به افراد مرتبط و ... در اصل به هریک از این 210هزار و 680 نفر نزدیک به 500 میلیون تومان وام تخصیص داده شده که قطعا سازوکار تخصیص، تضامین، منابع و نرخ سود و مدت زمان بازگشت آنها از نکاتی است که می توان بعدها به آن پرداخت.

نگاهی به آمار منتشره توسط بانک مرکزی در سال 1402 نشان می دهد کل تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی 12 ماهه سال 1402 مبلغ 5646 همت بوده است.

از کل وام های پرداختی، مبلغ 4612 هزار میلیارد تومان معادل 81.7 درصد به صاحبان کسب و کار (حقوقی و غیرحقوقی) و 1033 هزار میلیارد تومان معادل 18.3 درصد به متقاضیان حقیقی تعلق گرفته است.

از کل رقم تسهیلات اعطایی به متقاضیان حقیقی، در مجموع 46 همت تسهیلات فرزند آوری به 740 هزار و 387 نفر از متقاضیان و مبلغ 158 همت تسهیلات قرض الحسنه ازدواج به 773 هزار و 33 نفر از متقاضیان پرداخت شده است .

از زمان ابلاغ مصوبه شورای پول و اعتبار در تیرماه سال 1401 تا تاریخ 24 اردیبهشت ماه 1403 نیز برای دریافت تسهیلات کمک ودیعه مسکن از محل موضوع ماده ۴ قانون جهش تولید مسکن  تعداد 518 هزار و 335 نفر تشکیل پرونده داده‌اند که از این تعداد، 453.345 نفر به مبلغ 35 همت تسهیلات دریافت کرده اند.

نگاهی به عملکرد شبکه بانکی طی سال 1402 نشان می دهد در بین آمار دیگری مانند رشد تسهیلات به نسبت سپرده گذاری، افزایش آمار تسهیلات امهالی به نسبت سالهای قبل، افزایش وام های تخصیص یافته به اشخاص مرتبط و تخلفات دیگری که منجر به از بین رفتن منابع بانکی و اعتماد عمومی به آنها می شود، شاید رقم تسهیلات کارکنان بانکی خیلی نگران کننده نباشد. چرا که وقتی از ناترازی بانک ها ، زیان انباشته و بدهی شبکه بانکی به بانک مرکزی حرف میزنیم ارقام به قدری نجومی تر و غیرقابل باورتر می شود که شاید انتشار آن تنها به بحران جدیدی در جامعه دامن بزند. همانند بحرانی که روابط عمومی بانک مرکزی با انتشار و عدم ارائه تحلیل درست از آمار تسهیلات بانک ها به کارکنان خود ایجاد کرده است.

عدم انتشار صحیح و منظم آمار توسط بانک مرکزی طی چندسال اخیر از یک سو و عدم نظارت دقیق بر عملکرد شبکه بانکی از سوی دیگر از موانع اصلی اعتماد به بانک ها بوده و بعنوان مهمترین تبعات آن می توان به هدایت نقدینگی به بازارهای دیگر همچون سکه و طلا و ارز اشاره کرد.