از کجا بفهمیم وقت تعویض روغن موتور خودرو است؟ روغن موتور خارجی به صرفه است یا ایرانی؟

تریبون اقتصاد- روغن موتور خودرو نقش حیاتی در عملکرد و سلامت موتور ایفا می‌کند. این ماده با روان‌کاری قطعات متحرک، کاهش اصطکاک، کنترل دما و جلوگیری از رسوب‌گیری، تضمین‌کننده طول عمر و راندمان موتور خودرو است.

به گزارش تریبون اقتصاد، در این مقاله جامع، به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم که چه زمانی باید روغن موتور خودرو را تعویض کنیم، چه نشانه‌هایی هشدار می‌دهند، چه خطراتی در صورت تعویض نکردن به‌موقع وجود دارد، و چه تفاوت‌هایی میان روغن‌های ایرانی و خارجی، به‌ویژه روغن ترمز، دیده می‌شود.

تعویض روغن موتور خودرو؛ هر چند کیلومتر یک‌بار باید انجام شود؟

یکی از پرتکرارترین سوالات رانندگان این است که زمان تعویض روغن موتور خودرو دقیقاً چه زمانی است؟

پاسخ به این سؤال به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

1. نوع روغن مصرفی

• روغن‌های معدنی: هر ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ کیلومتر

• روغن‌های نیمه‌سنتتیک: هر ۶۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کیلومتر

• روغن‌های تمام‌سنتتیک: هر ۸۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ کیلومتر

نکته: عمر روغن را نمی‌توان فقط با کیلومتر مشخص کرد؛ زمان نیز مهم است. به‌طور میانگین، هر ۶ ماه یک‌بار روغن باید تعویض شود، حتی اگر کیلومتر توصیه‌شده پر نشده باشد.

2. نوع و مدل خودرو

خودروهای مدرن معمولاً به روغن‌هایی با فناوری بالا نیاز دارند و بازه‌های زمانی تعویض روغن در آن‌ها بیشتر است. اما خودروهای قدیمی، نیازمند تعویض زودتر و منظم‌تر هستند.

3. شرایط رانندگی

• رانندگی در ترافیک‌های سنگین و پرترافیک شهری

• رانندگی در جاده‌های کوهستانی یا مسیرهای طولانی با بار زیاد

• استارت‌های مکرر و رانندگی کوتاه‌مدت این شرایط روغن را سریع‌تر مستهلک کرده و نیاز به تعویض را زودتر از موعد بالا می‌برد.

علائم و نشانه‌های زمان تعویض روغن موتور

برای جلوگیری از آسیب به موتور، توجه به نشانه‌های هشداردهنده زمان تعویض روغن خودرو بسیار مهم است. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:

1. تغییر رنگ روغن

روغن موتور سالم، رنگی زرد کهربایی یا طلایی دارد. وقتی رنگ آن تیره، سیاه یا غلیظ شود، یعنی آلوده شده و باید تعویض شود.

2. کاهش شتاب یا عملکرد موتور

اگر احساس می‌کنید خودرو کشش یا شتاب اولیه خود را از دست داده، ممکن است روغن کیفیت خود را از دست داده و به‌درستی روان‌کاری نمی‌کند.

3. افزایش دمای موتور

روغن موتور سالم به دفع گرما از قطعات کمک می‌کند. اگر دمای موتور زیادتر از حد معمول شود، احتمال کهنه شدن یا کاهش سطح روغن وجود دارد.

4. صدای غیرعادی از موتور

شنیدن صدای اصطکاک یا ضربه زدن قطعات ممکن است به دلیل از بین رفتن خاصیت روان‌کنندگی روغن باشد.

5. روشن شدن چراغ هشدار روغن

اگر چراغ روغن روی داشبورد روشن شد، نشان‌دهنده کاهش سطح یا فشار روغن است و باید فوراً بررسی شود.

عواقب تعویض نکردن به‌موقع روغن موتور

تاخیر در تعویض روغن موتور نه‌تنها باعث کاهش عملکرد خودرو می‌شود، بلکه ممکن است خسارات مالی قابل‌توجهی به دنبال داشته باشد. مهم‌ترین آسیب‌های ناشی از تعویض دیرهنگام روغن عبارت‌اند از:

• ساییدگی زودرس قطعات موتور

روغن کهنه خاصیت روان‌کاری ندارد و اصطکاک بین قطعات متحرک موتور را افزایش می‌دهد که این موضوع موجب فرسایش زودهنگام میل‌لنگ، پیستون، سوپاپ‌ها و دیگر اجزا می‌شود.

• تشکیل لجن و رسوبات

روغن کارکرده پر از ذرات آلاینده و سوختگی است. این ذرات در کانال‌های روغن باقی می‌مانند و باعث گرفتگی مجاری و افزایش فشار روغن می‌شوند.

• افزایش مصرف سوخت

روان‌کاری ضعیف، عملکرد موتور را کاهش می‌دهد و باعث افزایش مصرف سوخت و کاهش راندمان انرژی می‌شود.

• گرم شدن بیش از حد موتور

با کاهش کیفیت روغن، توانایی خنک‌سازی موتور کم می‌شود و احتمال داغ کردن موتور بالا می‌رود.

• خرابی کامل موتور

در موارد شدید، عدم تعویض به‌موقع روغن باعث قفل شدن موتور، سوختن یاتاقان‌ها و حتی نیاز به تعویض موتور خودرو می‌شود.

تفاوت روغن موتور ایرانی و خارجی چیست؟

1. کیفیت مواد اولیه و فرمولاسیون

• روغن‌های خارجی معمولاً از بهترین پایه‌های نفتی یا سنتزی (Fully Synthetic) با فناوری روز دنیا تولید می‌شوند. برندهایی مثل Castrol، Mobil، Shell و Total دارای استانداردهای بین‌المللی API، ACEA و تاییدیه خودروسازان بزرگ هستند.

• روغن‌های ایرانی مانند ایرانول، بهران و سپاهان در سال‌های اخیر پیشرفت چشم‌گیری داشته‌اند. بیشتر آن‌ها از پایه‌های معدنی (Mineral) یا نیمه سنتزی (Semi-Synthetic) استفاده می‌کنند و برخی محصولات جدیدشان توانسته‌اند استانداردهای بین‌المللی را دریافت کنند.

2. پایداری حرارتی و اکسیداسیون

• روغن‌های خارجی به‌ویژه از نوع سنتتیک، در برابر حرارت بالا و شرایط رانندگی سنگین (مثل ترافیک شهری و جاده‌های کوهستانی) مقاومت بیشتری دارند و دیرتر فاسد یا اکسیده می‌شوند.

• روغن‌های ایرانی نیز در شرایط معمول شهری عملکرد مناسبی دارند اما در کارکردهای طولانی‌مدت یا دمای بالا، سریع‌تر کیفیت خود را از دست می‌دهند.

3. فاصله زمانی تعویض روغن

• برخی روغن‌های خارجی مثل Mobil 1 یا Shell Helix Ultra تا ۱۰ هزار کیلومتر یا بیشتر دوام می‌آورند.

• روغن‌های ایرانی معمولاً نیاز به تعویض در بازه ۵ تا ۷ هزار کیلومتر دارند، به‌ویژه اگر از نوع نیمه سنتزی یا معدنی باشند.

4. قیمت و صرفه‌جویی اقتصادی

• روغن موتور خارجی معمولاً قیمت بالاتری دارد (بین ۳ تا ۵ برابر روغن ایرانی). مثلاً قیمت یک گالن ۴ لیتری روغن خارجی اصل می‌تواند از ۲ تا ۴ میلیون تومان باشد.

• روغن‌های ایرانی اقتصادی‌تر هستند و یک گالن نیمه‌سنتزی معمولی بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان قیمت دارد.

نتیجه‌گیری: کدام روغن موتور مقرون‌به‌صرفه‌تر است؟

 اگر خودروی شما داخلی یا اقتصادی است و سبک رانندگی معمولی دارید، روغن‌های ایرانی باکیفیت مثل ایرانول اسپیدی یا بهران رخش، انتخابی مناسب و مقرون‌به‌صرفه‌اند.

 اگر خودروی شما خارجی، توربوشارژ، یا مدل بالاست، و اهل سفر یا رانندگی در شرایط سخت هستید، سرمایه‌گذاری روی روغن موتور خارجی اصل ارزشمند خواهد بود.