پویش #نه_به_تصادف: فرصتی برای همگرایی سازمان‌ها یا چالشی برای ایمنی جاده‌ها؟

این حرکت جهادی با حمایت ویژه ریاست محترم جمهوری و مشارکت اعضای هیئت دولت به یک طرح بنیادین تبدیل شد. تمرکز اصلی این پویش بر تشویق شهروندان به رعایت قوانین رانندگی و کاهش تخلفات، به‌ویژه در ایام سفرهای نوروزی، گامی اساسی در کاهش آمار تلفات رانندگی محسوب می‌شود. پویش #نه_به_تصادف نه‌تنها تسکینی برای خانواده‌های داغدار سوانح رانندگی بود، بلکه یادآور تعهد مسئولان کشور به حفظ جان و سلامت هم‌وطنان نیز می‌باشد.

ریاست محترم جمهوری در جلسات متعدد، ضمن اشاره به اهمیت این موضوع، به تجربیات تلخ شخصی خود از سوانح ترافیکی اشاره کرده و بر لزوم همکاری همه‌جانبه سازمان‌ها در این زمینه تأکید داشتند. وزرای کابینه نیز با جدیت تمام، سیاست‌هایی را برای کاهش تخلفات رانندگی و ارتقای ایمنی جاده‌ای تدوین و ابلاغ کردند. اما در این میان، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای به‌عنوان یکی از ارکان کلیدی ایمنی جاده‌ها، انتقادات بسیاری را به خود جلب کرده است.

چالش‌های سازمان راهداری و نقش آن در ایمنی جاده‌ها

وضعیت نامناسب زیرساخت‌ها، وجود بیش از 3000 نقطه حادثه‌خیز شناسایی‌شده، خرابی مکرر و نظارت ناکافی بر دوربین‌های نظارتی، و اولویت‌بندی نادرست منابع مالی تنها بخشی از چالش‌هایی است که به عملکرد این سازمان وارد است. متأسفانه، به‌جای همسویی با پویش #نه_به_تصادف و استفاده از فرصت برای جلب اعتماد عمومی، سازمان راهداری با تبلیغاتی مغایر با واقعیت‌ها، سردرگمی رانندگان و مسافران نوروزی را دوچندان کرده است. این اقدام، علی‌رغم هزینه‌های گزاف تبلیغاتی، نه‌تنها همگرایی با سیاست‌های کلان دولت را نشان نمی‌دهد، بلکه به‌نوعی مسیر تعیین‌شده توسط پلیس و سایر نهادهای مدافع ایمنی را به چالش می‌کشد.

گزارش‌های مردمی نشان می‌دهد که برخی رانندگان از حمایت ناکافی سازمان راهداری به دلیل نقص سیستم‌های نظارتی و خرابی دوربین‌های جاده‌ای، احساس می‌کنند که هیچ‌گونه نظارتی بر تخلفات رانندگی وجود ندارد. یکی از رانندگان در این‌باره می‌گوید: «با خرابی دوربین‌ها و تبلیغات‌های بدون پشتوانه کارشناسی، احساس می‌کنیم دیگر کسی تخلفات ما را کنترل نمی‌کند.»

خلأ سازمان راهداری در حمایت از پویش #نه_به_تصادف

نکته قابل‌تأمل اینجاست که سازمان راهداری با وجود ظرفیت‌های گسترده تبلیغاتی در جاده‌ها، از این پتانسیل برای حمایت از پویش #نه_به_تصادف استفاده نکرده است. در حالی که این سازمان می‌تواند بیلبوردهای جاده‌ای و فضاهای تبلیغاتی مسیرهای پرتردد را به این پویش اختصاص دهد، چنین اقدامی صورت نگرفته است. این مسئله جای تعجب دارد زیرا وزیر راه و شهرسازی یکی از حامیان اصلی این پویش بوده و به دلیل مسئولیت‌های مستقیم این وزارتخانه در حوزه حمل‌ونقل، انتظار می‌رفت که سازمان راهداری هماهنگی بیشتری با این طرح ملی داشته باشد.

تغییرات مداوم مدیریتی و نبود برنامه‌های پایدار نیز از دیگر عوامل تأثیرگذار بر عملکرد ضعیف سازمان راهداری است. بسیاری از پروژه‌های بازسازی و اصلاح جاده‌ای به دلیل کمبود بودجه یا سوءمدیریت، سال‌ها به تعویق افتاده‌اند. گزارش‌های مردمی از وضعیت نابسامان آسفالت جاده‌ها و بی‌توجهی به رفع نقاط حادثه‌خیز نشان می‌دهد که این سازمان باید نگاه جدی‌تری به وظایف خود داشته باشد.

تصادفات اخیر و ضرورت همکاری بیشتر سازمان‌ها

در ایام تعطیلات نوروزی 1404، همانطور که شاهد بودیم، تصادفات بی‌شماری در جاده‌های استان‌هایی مانند کرمان، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، خوزستان و فارس رخ داد که در عمده این تصادفات، عامل اصلی عدم توجه به جلو و عدم کنترل وسیله نقلیه بوده است. هرچند خطای انسانی نقش مهمی داشته، اما نباید از نقش پررنگ خرابی و وضعیت نامناسب جاده‌ها غافل شد. جاده‌هایی که به دلایل مختلف از ایمنی کافی برخوردار نیستند، روشنایی لازم را ندارند، آسفالت مناسب ندارند، جداکننده مسیر ندارند و بعضاً مردم به‌خوبی می‌دانند که دوربین‌های راهداری در جاده‌ها غیر فعال است، که همین مسئله باعث می‌شود رانندگان پا را روی پدال گاز بگذارند و با سرعت بالا به سمت مقصد حرکت کنند. متأسفانه، تا کنون 550 نفر جان خود را در این جاده‌ها از دست داده‌اند و قرار نیست به خانه‌هایشان برگردند.

در چنین شرایطی، نقش پررنگ سازمان راهداری و به‌طور کلی وزارت راه و شهرسازی نباید این‌چنین کمرنگ باشد. جای خالی زیرمجموعه‌های این وزارتخانه حتی برای عموم مردم نیز نمایان است، چه برسد به متولیان امر همچون دولت و پلیس.

لزوم همگرایی سازمان‌ها برای تحقق اهداف پویش

بنابراین، باید سازمان راهداری به‌جای راه‌اندازی پویش‌های موازی با #نه_به_تصادف، به جمع متولیان این پویش بپیوندد تا با همیاری و همدلی بتوانیم نوروزی کم حادثه با کمترین آمار جان‌باختگان را شاهد باشیم. همگرایی سازمان‌ها، با توجه به مسئولیت‌های کلیدی هر یک، از جمله پلیس، وزارت بهداشت، وزارت راه و شهرسازی و سایر نهادهای ذی‌ربط، برای کاهش تصادفات و ارتقای ایمنی جاده‌ها ضروری است.

سازمان راهداری با بازنگری در سیاست‌ها و تمرکز بر بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای، رفع نقاط حادثه‌خیز و تعمیر سیستم‌های نظارتی، می‌تواند به‌طور کامل با پویش #نه_به_تصادف همراه شود. این همکاری نه‌تنها گامی در جهت کاهش تصادفات و تلفات است، بلکه نشانی از تعهد سازمان به رسالت اجتماعی خود خواهد بود.

این مسئله همچنین فرصتی طلایی برای تقویت سرمایه اجتماعی و ایجاد همگرایی بین سازمان‌ها، ارگان‌ها و شهروندان است. سازمان راهداری با اتخاذ تصمیمات دقیق‌تر و برنامه‌ریزی شفاف‌تر می‌تواند سهم بسزایی در تحقق اهداف پویش #نه_به_تصادف ایفا کند. نگاهی به تجربیات کشورهای موفق در کاهش تصادفات جاده‌ای نشان می‌دهد که ترکیب آموزش‌های فراگیر، تقویت زیرساخت‌ها و به‌کارگیری فناوری‌های نوین می‌تواند نتایج چشمگیری به همراه داشته باشد.

امیدواریم همگرایی سازمان‌ها و تصمیم‌گیران در پیروی از سیره علوی و تحقق برنامه‌های توسعه هفتم جمهوری اسلامی، زمینه‌ساز بهاری ایمن‌تر و آینده‌ای روشن‌تر برای کشور باشد.