کاهش دامنه نوسان بورس را نجات می‌دهد؟

تریبون اقتصاد - دامنه نوسان بورس از ابتدای هفته جاری با دستور نهاد ناظر بر بورس، به مثبت و منفی یک محدود شد. حتی پس از حمله موشکی سپاه به اسرائیل، شورای بورس ترجیح داد برای کنترل هیجانات، دامنه نوسان منفی و مثبت یک را عوض تعطیلی بازار سرمایه به کار بگیرد.

جابجایی دامنه نوسان، همواره مخالفان و موافقان فراوانی داشته است. برخی تحلیلگران معتقدند به طور کل اعمال هرگونه تغییر خاررج از تالار معاملات، بازار را از مسیر طبیعی خود خارج می کند و برخی دیگر معتقدند با تغییر در این دامنه حاشیه زیاندهی سهامداران کاهش می یابد.

برخی دیگر از کارشناسان نیز با دیدن رشد نسبی شاخص و بازگشت ثبات و روزهای خوش به تالار سهام، اعمال محدودیت دامنه نوسان سهام را غیرضروری دانسته و از آن با عنوان عاملی منفی برای بازار سرمایه نام بردند.

از ابتدای هفته جاری و پس از انتشار اخباری مبنی بر هدف قراردادن محل استقرار فرماندهان و رهبر حزب الله در لبنان، در ساعات ابتدایی صبح روز شنبه، مقرر شد؛ براساس بند 11 ماده 7 قانون بازار اوراق بهادار، با هدف حمایت از حقوق سهامداران و جلوگیری از تاثیر هیجانات بر روند بازار، دامنه نوسان همه نمادهای سهام و حق تقدم سهام و صندوق‌های سهامی مختلط قابل معامله در بازارهای بورس و فرابورس به مثبت و منفی یک درصد محدود شود.

این در حالی است که حجت‌اله صیدی رئیس جدید سازمان بورس در روز ۲۷ شهریور در حاشیه مراسم معارفه خود اظهار کرد: تغییر دامنه نوسان کاری نیست که به سرعت و با عجله انجام شود و باید بررسی بیشتری صورت بگیرد. تغییر در بورس را نباید شتابزده انجام داد و دامنه نوسان فعلا به همین شکل باقی می ماند.

طی سال جاری این چهارمین نوبت است که بورس به دلیل فرار از ریسک سیستماتیک و هیجانات ناشی از تنش‌های بین المللی با کاهش دامنه نوسان روبرو می شود.

مخالفان چه می گویند؟

سید محمدرضا اعلمی: بر اساس مطالعات و پژوهش‌های جهانی، محدود کردن دامنه نوسان نمی‌تواند از ریزش بازار سرمایه جلوگیری کند و دلیلش این است که از لحاظ مالی - رفتاری، محدود کردن دامنه نوسان در این شرایط موجب سوق پیدا کردن بازار سرمایه به سمت عرضه و منفی شدن آن می‌شود.

فراموش نکنیم که در چنین شرایطی و برای مدیریت هرچه بهتر بازارهایمان باید از تجربه‌های جهانی استفاده کنیم و دلیلش این است که در طول ماه‌های اخیر، بار‌ها شاهد چنین تنش‌های سیاسی بوده‌ایم.

احسان عسکری: کاهش دامنه نوسان، طبیعتا فرآیند کشف قیمت را با برخی اختلالات مواجه می‌کند، بنابراین اعمال محدودیت بر روی معاملات خواه‌ناخواه بر روی نقدشوندگی بازار تاثیرگذار است.

موافقان چه می گویند؟

بهنام بهزادفر: برخلاف گذشته که سازمان بورس همیشه با تاخیر اقدام به کاهش دامنه نوسان می‌کرد، این بار در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به این موضوع تصمیم‌گیری و آن را اجرایی کرد، این اتفاق با واکنش مثبت فعالان بازار همراه شد.

حمیدرضا جیهانی: طبیعی است که به دنبال کاهش دامنه نوسان، میزان نقدشوندگی بازار و گردش معاملات کاهش یابد ولی با توجه به وجود شرایط هیجانی در بازار، بهترین اقدام، ایجاد محدودیت در دامنه نوسان است تا از این طریق چوب حراج به دارایی‌های سهامداران زده نشود.

مصطفی صفاری: تصمیم هیات مدیره سازمان بورس در خصوص کاهش دامنه نوسان تصمیم بسیار درستی بود که اتخاذ شد، امیدواریم پس از شفاف سازی‌های صورت گرفته و کاهش ریسک‌های احتمالی، دامنه نوسان به روال قبل بازگردد.

مهدی سوری: تصمیم کاهش دامنه نوسان مشکلی را برای بازار ایجاد نمی‌کند و منطقی بود که وقتی موضوع نامشخصی تهدیدکننده معاملات بورس است، بازار بسته شود یا دامنه نوسان محدود شود.

تاریخچه دستکاری دامنه نوسان در سال 1403

اولین بار فروردین ماه امسال ‌به دلیل واکنش ایران به حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق حمله موشکی و پهپادی به مواضع نظامی آنها، بازار دچار تلاطم ناشی از فرار سرمایه شد. به همین دلیل سازمان بورس دامنه‌نوسان بازار را کاهش داده چهار روز این محدودیت را حفظ کرد.

دومین نوبت کاهش دامنه بعد از سقوط بالگرد شهید رئیسی و همراهان، از ۳۰ اردیبهشت‌ تا ۸تیر دامنه‌ نوسان باز هم کاهش پیدا کرد.

سومین‌بار، یکشنبه ۱۴ مرداد بعد از ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، و در پی بروز هیجانات ناشی از برخی تحولات سیاسی و منطقه‌ای دامنه‌نوسان با کاهش همراه شد. با فروکش کردن این هیجانات، اما از روز ۲۷ مرداد، دامنه نوسان نمادهای بورسی و فرابورسی به ۲ درصد و از روز ۱۷ شهریور به مثبت و منفی سه درصد تغییر کرده و با وجود متعادل شدن شرایط بازار سرمایه، برای هشتمین هفته همچنان محدودیتها حفظ شد.

چهارمین نوبت کاهش دامنه نوسانات ازابتدای هفته جاری و با خبر انتشار اخبار حمله موشکی به مقر فرماندهان حزب الله در لبنان بود.

بررسی ارزش معاملات بازار نشان می‌دهد در سه ‌نوبت که دامنه‌نوسان بازار با کاهش مواجه‌شده، ارزش معاملات بازار با افت قابل‌توجهی همراه شد اما در نوبت چهارم که سرعت عمل بیشتری در اعلام و اجرای این محدودیت ها نشان داده شد، از روز شنبه شاخص کل با 25 هزار و 382 واحد ریزش تا به امروز 2.129.741 واحد رسیده است.

تاثیر منفی ریسک‌های سیستماتیک و همچنین دستکاری ابزارهای بازار بر ارزش معاملات بازار و فاکتور نقدشوندگی همواره تهدیدی برای ارزش دارایی سهامداران در بورس بوده اما چالاکی سکاندار تالار و البته اتخاذ تصمیمات درست می تواند در موقعیت‌های حساس زمانی این اثرات این ریسک ها را تا حد امکان کاهش داده و از خروج هزاران میلیارد تومان سرمایه از بورس پیشگیری کند.

ارزش بازار بورس تهران در پایان معاملات امروز با افت بیش از ۲۶ همتی به عدد ۶۸,۸۴۳,۵۷۷ میلیارد ریال کاهش یافت . ارزش بازار بورس تهران از ابتدای هفته تا امروز مجموعاً بیش از ۱۱۳ همت کاهش یافته است.