عیار دلاری دستمزد

تریبون اقتصاد_بر اساس تصمیم شورای عالی کار، حداقل حقوق کارگران در سال آینده 45‌درصد افزایش می‌یابد. بر این اساس حداقل حقوق ماهانه از 7میلیون و 166هزار تومان به 10میلیون و 390هزار تومان خواهد رسید. «دنیای اقتصاد» در یک گزارش به بررسی ارزش دلاری و ارزش واقعی حداقل دستمزد پرداخته است. بر اساس این بررسی با وجود افزایش متداول حداقل دستمزد در سال‌های اخیر، ارزش واقعی آن متاثر از تورم بوده است. در سال ۱۳۹۰، حداقل دستمزد ۳۳۰هزار تومان بود که براساس شاخص تورم ۱۴۰۴، ارزش واقعی آن 9.55میلیون تومان محاسبه می‌شود. در دوره ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶، با ثبات نسبی اقتصاد، ارزش واقعی حداقل دستمزد افزایش یافت و در سال ۱۳۹۶ به بیشترین مقدار خود در یک دهه اخیر رسید.

به گزارش دنیای اقتصاد، اما از سال ۱۳۹۷، همزمان با بازگشت تحریم‌ها و سیاست‌های تورمی دولت، این شاخص کاهش یافت. علاوه بر این ارزش دلاری حداقل دستمزد از 243دلار در سال 1390 به 112دلار در سال 1404 رسیده است. درحال‌حاضر کارشناسان معتقدند که مهم‌ترین اقدام در راستای حفظ معیشت کارگران، مهار تورم و ایجاد ثبات اقتصادی است. به عبارت دیگر اگر تورم کنترل نشود، افزایش 45درصدی حداقل دستمزد در کوتاه‌مدت خنثی خواهد شد.

نبرد تورم و حداقل حقوق

نگاهی به تحولات اقتصادی ایران از ابتدای دهه 1390 نشان می‌دهد که تورم‌های بالا و مزمن، همواره ارزش حداقل دستمزد را تحت‌تاثیر قرار داده است. برای مثال در سال 1390 حداقل دستمزد معادل 330هزار تومان بود. با‌این‌حال ارزش واقعی آن بر اساس شاخص سال 1404 حدود 9میلیون و 555هزار تومان است. (برای محاسبه ارزش واقعی دستمزدها، تورم سالانه 1404، 30درصد در نظر گرفته شده است.) بررسی‌ها نشان می‌دهد که از سال 1392 تا 1396 که اقتصاد کلان کشور ثبات نسبی را تجربه کرد و در برخی از سال‌ها تورم تک‌رقمی شد، ارزش واقعی دستمزد در یک روند صعودی قرار داشت؛ به طوری که ارزش واقعی دستمزد در سال 1396 به قله یک دهه اخیر، یعنی 10میلیون و 737هزار تومان، رسید.

این در حالی است که همزمان با شروع دور جدید تحریم‌های آمریکا و همچنین اتخاذ سیاست‌های تورم‌زا توسط دولت، ارزش واقعی حداقل دستمزد کاهش یافت و در نهایت در سال 1399 به یکی از کم‌ترین میزان‌های خود از سال 1392، یعنی 8میلیون و 748هزار تومان رسید. همین مساله، یعنی کاهش ارزش واقعی حداقل دستمزد، در یک دهه مذکور به صورت چشمگیری قدرت اقتصادی کارگران را تحت‌تاثیر قرار داد و موجب شد شاهد ظهور پدیده‌ای تحت عنوان شاغلان فقیر باشیم.

در چنین شرایطی بسیاری از کارشناسان و نمایندگان کارگران توصیه می‌کردند که برای جلوگیری از فقیرتر شدن کارگران و خروج این افراد از بازار رسمی اشتغال، حداقل حقوق باید بر اساس تورم و واقعیت‌های اقتصاد کشور افزایش یابد. درنهایت بر اساس تصمیم شورای عالی کار در روزهای گذشته نیز حداقل حقوق کارگران در سال آینده با افزایش 45درصدی، به 10میلیون و 390هزار تومان خواهد رسید. به عبارت دیگر حداقل دستمزد پس از 2 سال، مجددا بیش از تورم افزایش یافت. به صورت کلی می‌توان گفت افزایش ۴۵درصدی حداقل دستمزد، گامی مثبت در جهت بهبود معیشت کارگران و حفظ انگیزه این افراد برای فعالیت در بازار اشتغال رسمی کشور است. بااین‌حال در صورت تداوم تورم‌های بالا، اثرات افزایش حداقل دستمزد در بهبود معیشت کارگران در زمان نسبتا کوتاهی خنثی می‌شود.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، قدرت خرید حداقل دستمزد در طول سال یکسان نبوده و برای چهار فصل سال متفاوت است. در نتیجه خانوار در چهار فصل سال قدرت خرید متفاوتی داشته و رفاه متفاوتی در طول یک سال خواهند داشت. برای مثال حداقل دریافتی خانوار در دو فصل اول سال نسبت به خط فقر بیشتر بوده اما در دو فصل پایانی سال قدرت خرید حداقل دریافتی به زیر خط فقر می‌رسد. این روند تقریبا در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳تکرار شده است. در نتیجه اگر تورم بالا و مزمن در سال‌ آینده مهار نشود، اثرات مثبت افزایش مذکور تا پایان سال از بین خواهد رفت و اثرات هزینه‌های افزایش حداقل دستمزد پایدار نخواهد بود. بنابراین، کنترل تورم برای حفظ منافع کارگران ضروری است.

نزول ارزش دلاری حداقل دستمزد

محاسبه دلاری حداقل دستمزد به منظور مقایسه قدرت خرید کارگران در سطح بین‌المللی و همچنین بررسی تاثیر نوسانات ارز و تورم داخلی بر معیشت کارگران از اهمیت زیادی برخوردار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ارزش دلاری حداقل دستمزد در سال 1390 معادل 243دلار بوده است. بااین‌حال همزمان با نوسانات نرخ ارز و افزایش تورم، ارزش دلاری حداقل دستمزد کاهش یافت و در سال 1391 به 149دلار رسید. با‌این‌حال از سال 1392 تا 1397، ارزش دلاری حداقل دستمزد به‌مرور افزایش یافت و در نهایت در سال 1397 به بیشترین میزان خود در یک دهه اخیر یعنی 232 دلار رسید. با آغاز دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران که به‌دنبال آن تورم و قیمت دلار جهش‌های شدیدی را تجربه کردند، ارزش دلاری حداقل دستمزد نیز کاهش شدیدی را تجربه کرد؛ به‌طوری که در سال ‌1398 به 116دلار و در سال ‌1399 به 82دلار رسید. نکته قابل توجه آن است که جهش‌های ارزی که تحت تاثیر ریسک‌های سیاسی مربوط به بازگشت فشار حداکثری در ماه‌های اخیر رخ داد، موجب خواهد شد ارزش دلاری حداقل دستمزد سال 1404 (مبنای محاسبه: نرخ دلار بازار آزاد؛ 92هزار و 900تومان) کمتر از ارزش دلاری آن در سال 1403 باشد. در سال 1403 ارزش دلاری حداقل دستمزد 116دلار و ارزش دلاری حداقل دستمزد سال 1404 حدود 112دلار است.