در غیاب خریدار، نبض بازار آنلاین کند می‌زند
رضا الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، مهم‌ترین چالش فروشگاه‌های اینترنتی را نبود هماهنگی نهادی، کاهش قدرت خرید و ضعف قوانین به‌روز می‌داند و خواستار حمایت بیشتر از کسب‌وکارهای کوچک است.
تریبون اقتصاد نگار علی- در سال‌های اخیر، فروشگاه‌های اینترنتی و کسب‌وکارهای آنلاین به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد دیجیتال در کشور مطرح شده‌اند. با این حال، این حوزه نیز همچون دیگر بخش‌های اقتصاد ایران با چالش‌هایی روبه‌روست که رشد پایدار آن را با مانع مواجه کرده است.
به گزارش خبرآنلاین در این مصاحبه با رضا الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی، به بررسی وضعیت فعلی، مهم‌ترین مشکلات، نقش قوانین، اثرات تحریم و فیلترینگ و همچنین چشم‌انداز آینده این حوزه در کشور پرداخته‌ایم؛ مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
عدم هماهنگی نهادی و بازار کوچک، دو مانع بزرگ در مسیر رشد آنلاین‌ها
در آغاز گفت‌وگو، رضا الفت‌نسب در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین چالش‌های کنونی فروشگاه‌های اینترنتی چیست، گفت:«یکی از چالش‌های اصلی، تعدد سازمان‌های تصمیم‌گیر در حوزه کسب‌وکارهای آنلاین و نبود هماهنگی میان آن‌هاست. این مسئله باعث می‌شود که آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های متعددی به‌صورت موازی برای یک موضوع واحد تدوین شوند و در نهایت، نهادهای مختلف بدون هماهنگی به دخالت در یک حوزه خاص بپردازند.»
او در ادامه با اشاره به شرایط اقتصادی کشور افزود:«بازار به‌ویژه برای کسب‌وکارهای نوپا، بسیار کوچک شده است. کاهش قدرت خرید مردم باعث افت فروش و در نتیجه کاهش درآمد کسب‌وکارها شده است. بسیاری از آن‌ها برای بقا مجبور به تعدیل نیرو و کاهش هزینه‌ها شده‌اند.»
کرونا یک فرصت نیمه‌کامل برای رشد فروش اینترنتی بود
رئیس اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی در ادامه گفت:«اگرچه در دوران کرونا، فروش اینترنتی رشدی نسبی داشت، اما این رشد به اندازه سایر کشورها نبود و پس از کرونا هم ماندگار نشد. در حالی‌که در کشورهای دیگر این تحول دیجیتال تثبیت شد، در ایران شاهد افت دوباره برخی شاخص‌ها بودیم.»
قوانین قدیمی، ضوابط ناکارآمد
در بخش دیگری از گفت‌وگو، رضا الفت‌نسب به موضوع ضعف قوانین در حوزه تجارت آنلاین پرداخت و گفت:«قوانین پایه‌ای مانند قانون تجارت الکترونیک و قانون جرایم رایانه‌ای مربوط به دو دهه پیش هستند و با واقعیت‌های امروز تطابق ندارند. ما نیازمند تدوین آیین‌نامه‌ها و ضوابط اجرایی جدید هستیم که اتحادیه در این زمینه می‌تواند نقش مؤثری ایفا کند.»
بی‌اعتمادی عمومی و ضعف فرهنگ‌سازی
او در ادامه در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود گذشت دو دهه از فعالیت رسمی فروشگاه‌های اینترنتی، هنوز اعتماد عمومی کامل شکل نگرفته، گفت:«عدم فرهنگ‌سازی از سوی حاکمیت و خروج بیمه‌ها از فرآیند فروش آنلاین، از دلایل اصلی این بی‌اعتمادی است. درصد خرده‌فروشی آنلاین در ایران حدود ۶ درصد است، در حالی‌که در ترکیه این عدد بالای ۲۰ درصد است.»
اتحادیه؛ ظرفیت‌های بالقوه و نقش‌های پیش‌رو
الفت‌نسب درباره ظرفیت‌های اتحادیه برای حمایت از کسب‌وکارهای مجازی اظهار داشت:«طی سه سال گذشته، اتحادیه در وضعیت نیمه‌فعال قرار داشت، اما در دوره جدید تلاش داریم خدمات گسترده‌تری ارائه دهیم؛ از جمله مشاوره‌های حقوقی و مالیاتی، ایجاد شعبه حل اختلاف و معرفی کسب‌وکارها برای دریافت تسهیلات.»
او در ادامه افزود:«در گذشته نیز اقدامات مؤثری داشته‌ایم؛ از جمله حل اختلاف میان تاکسی‌های اینترنتی و نهادهای حاکمیتی، تدوین ضوابط حوزه سلامت و بازنویسی قوانین مربوط به فعالیت در حوزه طلا پس از بحران‌هایی مانند پرونده سکه ثامن.»
فین‌تک‌ها، تحریم‌ها و فیلترینگ؛ سه ضلع اثرگذار بر فضای آنلاین کشور
در بخش دیگری از مصاحبه، او درباره نقش درگاه‌های بانکی گفت:«با رشد فین‌تک‌ها، بسیاری از مشکلات گذشته رفع شده است و وضعیت ارائه خدمات پرداخت نسبتاً قابل‌قبول است.»
او درباره تأثیر تحریم‌ها نیز گفت:«تحریم‌ها عمدتاً در حوزه دسترسی به ابزارهای فنی و سرویس‌های برنامه‌نویسی مؤثر بوده‌اند. از سوی دیگر، اثرات اقتصادی آن‌ها منجر به کوچک شدن بازار شده است.»
در خصوص فیلترینگ نیز بیان کرد:«فیلترینگ هم کسب‌وکارهای وب‌سایتی و هم فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام را با مشکلات جدی مواجه کرده است. متأسفانه این محدودیت‌ها بیشتر به سود فروشندگان VPN تمام شده تا کسب‌وکارها.»
فضای فعلی غبارآلود است؛ اما هنوز می‌توان امیدوار بود
در بخش پایانی این گفت‌وگو، رضا الفت‌نسب در پاسخ به پرسش درباره چشم‌انداز آینده گفت:«من ذاتاً آدم امیدواری هستم، اما فضای فعلی غبارآلود است. بیشترین نگرانی‌ام بابت کسب‌وکارهای نوپای شهرستانی است. امیدوارم شاهد تمرکززدایی باشیم تا ظرفیت این مناطق هم دیده شود.»
توصیه برای علاقه‌مندان به ورود در حوزه تجارت آنلاین
در پایان، او توصیه‌ای به علاقه‌مندان ورود به این حوزه داشت:«پیش از راه‌اندازی، حتماً مطالعه بازار انجام دهند و ایده‌ای خلاقانه داشته باشند. کپی‌برداری از مدل‌های موفق الزماً به نتیجه نمی‌رسد. همچنین، با تیمی منسجم و حرفه‌ای وارد میدان شوند. استفاده از ابزارهای نوین مثل هوش مصنوعی نیز می‌تواند در بهینه‌سازی هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری بسیار مؤثر باشد.»
