بن‌بست واردات لوازم خانگی؛ قاچاق نتیجه سیاست نادرست!
ممنوعیت واردات لوازم خانگی به بازار نتیجه‌ای جز رونق قاچاق نداشته است
تریبون اقتصاد_ ممنوعیت واردات لوازم خانگی با هدف حمایت از تولید داخلی و مدیریت منابع ارزی اعمال شد. اما نتیجه این سیاست جز رونق قاچاق و ورود کالاهای بی‌کیفیت به بازار نبود. امروز، بازار لوازم خانگی مملو از محصولات خارجی است که بدون نظارت، بدون گارانتی و حتی بدون استاندارد از مبادی غیررسمی وارد کشور شده‌اند.
به گزارش تجارت نیوز، با وجود وضعیت فعلی بازار لوازم خانگی، این پرسش پیش می‌آید که آیا ادامه ممنوعیت واردات لوازم خانگی منطقی است؟ آیا وقت آن نرسیده که سیاست‌های تجاری کشور به گونه‌ای اصلاح شود که هم نیاز مصرف‌کنندگان تأمین شود و هم جلوی سودجویی قاچاقچیان گرفته شود؟
قانونی که به نفع بازار سیاه تمام شد
از سال 1397 به بهانه محدودیت‌های ارزی، واردات لوازم خانگی ممنوع اعلام شد. این ممنوعیت قرار بود تا پایان سال 1400 ادامه یابد، در حالی که انتظار می‌رفت پس از این تاریخ ممنوعیت واردات لوازم خانگی برداشته و سیاست‌های جدیدی برای مدیریت بازار اتخاذ شود، اما دولت بر تداوم ممنوعیت‌ها اصرار داشت. همچنین وزارت صمت اعلام کرد تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی که بیش از 1500 واحد کوچک و بزرگ هستند، می‌توانند نیاز بازار را تأمین و حتی برای صادرات برنامه‌ریزی کنند.
با این حال، بررسی بازار نشان می‌دهد با وجود اینکه واردات لوازم خانگی ممنوع است، کالاهای خارجی به‌وفور در بازار یافت می‌شوند. این یعنی تقاضا برای محصولات خارجی همچنان پابرجاست.
درهای کشور باید روی کالاهای وارداتی باز شود
آن‌طور که مصطفی پوردهقان عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفته، سیاست ممنوعیت واردات لوازم خانگی به‌درستی در کشور اعمال نمی‌شود و اکنون لوازم خانگی‌ای که به صورت قاچاق به کشور وارد شده، آزادانه در بازار عرضه می‌شود. این اتفاق هم باعث خروج ارز می‌شود و هم امکان نظارت بر کیفیت کالاها را پایین می‌آورد.
او تاکید کرد حمایت از تولید داخل و اشتغال‌زایی اهمیت دارد، اما این به معنای بستن درهای کشور به روی کالاهای وارداتی نیست.
این نکته که با وجود ممنوعیت واردات، تقاضا برای محصولات خارجی همچنان به قوت خود باقی است، به‌وضوح نشان می‌دهد نیاز مصرف‌کنندگان به کالاهای خارجی باکیفیت همچنان بدون پاسخ مانده است. این بدان معناست که سیاست‌های جاری نتوانسته‌اند پاسخگوی نیاز واقعی بازار باشند و به همین دلیل قاچاق کالا افزایش یافته است.
وقت رفع ممنوعیت‌ها رسیده است
با توجه به شرایطی که بازگو شد، دیگر وقت آن رسیده که سیاست ممنوعیت واردات لوازم خانگی کنار گذاشته شود. بررسی بازار به‌خوبی نشان می‌دهد سیاست ممنوعیت واردات لوازم خانگی نه‌تنها به رشد تولید داخل کمک نکرده، بلکه نبود زیرساخت‌های نظارتی و برنامه‌ریزی صحیح به رونق بازار سیاه و قاچاق منجر شده است.
علاوه بر این، در بحث تولید داخلی ناتراری انرژی باعث شد واحدهای تولیدی نتوانند به‌خوبی تولید کنند که این امر بر تأمین نیاز داخل تأثیر می‌گذارد.
وقتی واردات رسمی یک کالا ممنوع اعلام شود، طبیعتاً تقاضا برای تأمین آن کالا از مبادی غیررسمی افزایش می‌یابد و از سویی چنین کالاهایی علاوه بر اینکه کیفیت کمتری دارند، با قیمت‌های غیررسمی به فروش می‌رسند.
از طرفی ممنوعیت واردات، مانع ایجاد یک فضای رقابتی در بازار شده و به همین دلیل بسیاری از تولیدکنندگان داخلی انگیزه کافی برای بهبود کیفیت و کاهش قیمت محصولات خود ندارند.
در بازارهایی که رقابت وجود ندارد، تولیدکنندگان داخلی کمتر به فکر ارتقای سطح کیفی محصولات خود هستند. این موضوع می‌تواند باعث کاهش تنوع و نارضایتی مصرف‌کنندگان شود. در حالی که در دنیای امروز، رقابت سالم میان برندهای مختلف یک امر ضروری محسوب می‌شود. بنابراین، لغو ممنوعیت، هم به تولید‌کننده و هم مصرف‌کننده آسیبی وارد نمی‌‌کند.
سیاست‌های تعرفه‌ای مشکلات را رفع می‌کند؟
برای حل این معضل، برخی از کارشناسان پیشنهاد می‌کنند واردات کالاهای لوازم خانگی تحت کنترل تعرفه‌ای قرار گیرد. به گفته ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صمت، اگر قرار باشد وارداتی صورت بگیرد، باید روی محصولات وارداتی تعرفه گذاشته شود تا بدین صورت از لوازم خانگی تولید داخل حمایت شوند.
اما نکته‌ای که باید مد نظر قرار داد این است که تعرفه‌های وارداتی باید به گونه‌ای تنظیم شوند که نه‌تنها از تولید داخلی حمایت کنند، بلکه از تشکیل بازار سیاه و قاچاق کالا جلوگیری کنند. در غیر این صورت، سیاست‌های تعرفه‌ای می‌تواند به افزایش قیمت‌ها منجر شود و فشار بیشتری به مصرف‌کنندگان وارد کند.
بنابراین، ممنوعیت واردات نه‌تنها یک راهکار منطقی نیست بلکه اگر بیش از این ادامه پیدا کند، تبعات جبران‌ناپذیری برای صنعت لوازم خانگی کشور به بار می‌آورد. اگر قرار است رشد و پیشرفتی در این صنعت حاصل شود، ابتدا باید درهای کشور به روی کالاهای وارداتی باز شود و انحصار از بین برود، تا فضای رقابتی ایجاد شود و این صنعت در مسیر رشد قرار بگیرد.
