چرا ایران‌خودرو و سایپا عاشق بورس هستند؟

تریبون اقتصاد- عرضه خودرو در بورس اواسط پارسال متوقف شد، اما پیگیری اخبار در پاییز ۱۴۰۳ نشان می‌دهد برای هر احتمالی باید آماده باشیم.

به گزارش فرارو؛ بعد ۲۴ ساعت از انتشار اخبار غیررسمی درباره تحرکات خودروسازان برای بازگشت به بورس، رئیس جدید بازار سرمایه از ماجرا دفاع کرده است. حجت‌اله صیدی با تاکید روی حذف واسطه در پروسه عرضه خودرو در بورس، از آمادگی برای عرضه محصولات داخلی و مونتاژی حرف زده است. بررسی‌ها مشخص می‌کند اختلاف ۴۰ تا ۶۰ درصدی قیمت خودرو در کارخانه و بورس مهمترین دلیل عشق و علاقه خودروسازان به بورس است، اما آنطرف نقش نهاد‌های مخالف مثل شورای رقابت را نباید نادیده بگیریم. 

تفاوت قیمت خودرو در کارخانه و بورس

عرضه خودرو در بورس از خرداد پارسال متوقف شد و در یکی از آخرین دفعاتی که خودروسازان، محصولات سواری را به بازار سرمایه بردند، شاهد فروش تارا بودیم. 

سوین عرضه تارا در بورس کالا، آذر ۱۴۰۱ کلید خورد. آن زمان ایران‌خودرو روی هم دو هزار و ۵۰ دستگاه تارا دستی و تارا اتومات را به بورس برد و در طرف مقابل برای خرید تارا از بورس پنج هزار و ۳۳۹ نفر صف بستند.

قیمت تارا دستی در کارخانه، آن روز‌ها کمتر از ۲۹۴ میلیون تومان بود، اما ایران‌خودرو قیمت پایه تارا دستی در بورس را ۳۰۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تعیین شد. 

قیمت تارا دستی در بورس نهایتا با ارائه پیشنهادی‌های مختلف و رنگ‌های عرضه‌شده توسط ایران‌خودرو بین ۴۴۹ میلیون تا ۴۶۳ میلیون به‌ثبت رسید. به‌این ترتیب ایران‌خودرو بابت هر دستگاه تارا دستی دست‌کم ۱۵۵ میلیون تومان و نهایتا ۱۷۰ میلیون تومان بالاتر از نرخ مصوب کارخانه دریافت کرد. اعدادی که از تفاوت ۵۰ تا ۵۷ درصدی قیمت خودرو در کارخانه و بورس حکایت داشتند. 

قیمت تارا اتوماتیک V۲ کارخانه نیز در همان مقطع حدود ۴۱۵ میلیون تومان بود و به‌شکل پایه در بورس به ۳۷۶ میلیون تومان بدل شد. اما دست‌آخر کف قیمت تمام‌شده تارا اتوماتیک ۵۷۶ میلیون تومان و حداکثر ۵۸۶ میلیون تومان به‌ثبت رسید. با این اوصاف قیمت تمام‌شده تارا اتوماتیک در بورس نسبت به نرخ مصوب کارخانه ۱۷۱ میلیون تومان یا به‌عبارتی ۴۰ درصد بالا رفت.

عرضه خودرو در بورس علاوه بر خودروسازان داخلی، با استقبال مونتاژکاران همراه شد. طوریکه بهمن پارسال محصولی مثل KMC T۸ توسط کرمان‌موتور به بورس راه پیدا کرد. 

قیمت KMC T۸ در کارخانه بهمن پارسال یک میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان درنظر گرفته می‌شد. کرمان‌موتور KMC T۸ را با قیمت پایه یک میلیارد و ۴۴۹ میلیون تومان راهی بورس کرد، اما نهایتا به‌خاطر دلایلی که می‌شود در یک مطلب جداگانه به آن پرداخت، KMC T۸ با ارقامی زیر قیمت بازار در بورس به‌فروش رفت. 

عرضه خودرو در بورس؛ دوئل موافقان و مخالفان

عرضه خودرو در بورس یکبار دیگر، آرام‌آرام سر و شکل جدی به خود می‌گیرد. همشهری در گزارشی از تحرکات خودروسازان برای بازگشت به بورس خبر داده است. 

اختلاف قیمت خودرو در بورس و کارخانه مهمترین دلیل خودروسازان برای عرضه محصولات در بورس به‌حساب می‌آید و اتفاقا خود سازمان بورس نیز از بازگشت خودرو به بورس استقبال کرده است. 

حجت‌اله صیدی که به‌تازگی صاحب صندلی مجید عشقی در سازمان بورس شده، از پیگیری‌ها برای عرضه مجدد خودرو در بورس خبر داده است. رئیس جدید سازمان بورس با اشاره به حذف واسطه در شیوه عرضه خودرو در بورس گفته: یکی از رسالت‌های اصلی بورس کالا، حذف واسطه‌های غیرضروری در بازارهاست. به هر میزان مبادلات کالا‌ها در بستر بورس کالا انجام شود، نقش این واسطه‌ها در بازار‌ها نیز کم‌رنگ‌تر می‌شود. 

عرضه خودرو در بورس با این حال مخالف گردن‌کلفتی مثل شورای رقابت دارد؛ یعنی بالاتری نهاد نظارتی در بازار‌های مختلف از جمله خودرو. 

عرضه خودرو در بورس از نظر شواری رقابت ایجاد بازاری جدید و زمینه‌ساز سه‌نرخی شدن قیمت خودرو معرفی می‌شود. تفاوت قیمت خودرو در کارخانه و بورس، دلیل دیگری برای مخالفت شواری رقابت با عرضه خودرو در بورس به‌حساب می‌آید. 

قیمت خودرو در کارخانه، با مترومعیار‌های زیادی به‌تایید شواری رقابت می‌رسد و رقم‌هایی که در بورس تثبیت می‌شود، به‌نوعی دور زدن قیمت مصوب کارخانه از دید شورای رقابت است. 

شورای رقابت اعتقاد دارد در عرضه خودرو در بورس، نفع مصرف‌کننده رعایت نمی‌شود و تعیین قیمت خودرو به شکل مزایده، عایدی برای خریدار نخواهد داشت.