تحولات جدید در بازار ارز توافقی

به گزارش بانک مرکزی، محمدرضا آرام، در نشست با فعالان اقتصادی در محل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در مورد بازار ارز توافقی گفت: این بازار مزایایی برای فعالان اقتصادی خواهد داشت و با شروع به کار آن حتماً نرخ ارز بهینه تری خواهیم داشت و سامانه بستری ایجاد خواهد کرد که اطمینان از دریافت ارز و ریال برای عرضه کننده و متقاضی حاصل شود.

وی در نشست مشترک رئیس کل بانک مرکزی با رئیس و اعضای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در مورد نوع معاملات ارزی گفت: ۵۰ درصد کل معاملات ارزی ما در سامانه نیما و عمدتاً بانکی است، ۲۵ درصد ارز ترجیحی و ۲۵ درصد هم ارز اشخاص است. ارز اشخاص دو بخش دارد که ۱۳ درصد از آن مصارف خود بنگاه و ۱۲ درصد واگذاری به غیر است. بیش از نیمی از این ۱۲ درصد عمدتاً با تراستی‌های بانکی کار می‌کنند و بخشی هم از طریق صرافی‌ها یا خود شرکت‌هایی که صادرات داشتند؛ شرکت‌های تراستی ایجاد کردند.

وی با اشاره به راه‌اندازی بازار ارز توافقی در مورد سازو کار این بازار افزود: بیش از یک ماه است که معاملات بازار ارز توافقی آغاز شده و مشکلات آن احصا شده است. روز شنبه ابلاغ کردیم که از روز ۲۶ آذرماه ۱۴۰۳ تمام ارز اشخاص که واگذاری به غیر خواهد بود؛ هم محل تخصیص آن و هم رفع تعهد آن در مرکز مبادله انجام  شود.  

آرام افزود: در فرآیند تعریف شده، خریدار ارز باید تخصیص معتبر و ریال را نزد بانک قرار دهد و فروشنده ارز هم با تأییدیه بانک وارد شود. در این مرکز، بانک‌های عامل فقط به‌عنوان کارگزار، ارز را عرضه می‌کنند و در واقع ثبت سفارش به‌طور مستقیم به کوتاژ صادراتی متصل می‌شود.

آرام در مورد ویژگی‌های مثبت بازار ارز توافقی گفت: دیگر کوتاژ به تنهایی معامله نخواهد شد و بازار آن جمع می‌شود. همچنین خریدار و فروشنده به ریال و ارز خود خواهند رسید و این توافق بستری ایجاد خواهد کرد که اطمینان از دریافت ارز و ریال حاصل شود.

معاون ارزی بانک مرکزی تاکید کرد: از سوی دیگر مدت زمان انتظار برای تخصیص ارز به شدت کاهش می‌یابد که امیدواریم به طور کلی صف این بخش هم از بین برود و در بازار ارز توافقی حتما نرخ‌ها بهینه‌تر خواهد بود.  

آرام همچنین درباره روش جدید ترخیص ارز برای تولید کنندگان، گفت: در ترخیص فعلی، ۱۰ درصد از ارز به عنوان تضمین باقی می‌ماند و ۹۰ درصد پس از تعیین تکلیف، ترخیص خواهد شد و سپس آن ۱۰ درصد نیز آزاد می‌شود. اما در طرح جدید بانک مرکزی، در عرض ۴۸ ساعت ارز اعتباری تخصیص خواهد گرفت.

وی ادامه داد: همچنین در روش جدید مدت زمان تامین ارز برای فعال اقتصادی از ۲۲ روز به ۴۵ روز خواهد رسید و امکان ترخیص به جای ۹۰ درصد، ۱۰۰ درصد خواهد بود.

معاون ارزی بانک مرکزی گفت: به عبارت دیگر؛ در حال حاضر، فعال اقتصادی ۹۰ درصد از کالای وارداتی خود را ترخیص و ۱۰ درصد آن را برای ضمانت می‌گذارد. اما براساس طرح جدید بانک مرکزی، فعالان اقتصادی می‌توانند ضمانت برات غیر تعهدی نزد بانک بگذارند و ظرف ۴۸ ساعت تخصیص اعتبارخود را از بانک مرکزی دریافت می‌کنند و بلافاصله کد ساتا صادر و ۱۰۰ درصد کالا ترخیص می‌شود.  در این روش البته مدت زمان تامین ارز هم بیشتر خواهد شد و مشکلی که برخی برای محدودیت زمان برای تامین ارز داشتند هم برطرف شده است.

به گفته آرام، از مزایای این روش می‌توان به این نکته اشاره کرد که به جای اینکه در صف تخصیص قرار بگیرید ظرف ۴۸ ساعت تخصیص به شما تعلق می‌گیرد. همچنین زمانی که سررسید شد و شما مهلت خرید ارز را ۲۲ روز دارید. در این روش  تخصیص اعتباری، ۴۵ روز می‌شود.  

آرام ادامه داد: ما در حال حاضر به بانک‌ها ارز می‌فروشیم و آنها ارز را به تولیدکنندگان و تجار می‌­فروشند اما در روش جدید در مرکز مبادله نقش بانک‌ها در این روش در حداقل قرار خواهد گرفت و کارمزد معاملات هم کمتر خواهد شد. هزینه کارمزد‌ها مشخص است و در سامانه قابلیت پایش و رسیدگی وجود دارد که امکان تخلف را کاهش می‌دهد.

همچنین به گفته معاون ارزی بانک مرکزی، چون همه معاملات در سامانه معاملات مرکزمبادله  متمرکز است اگر تخلفاتی ناخواسته رخ دهد قابلیت پیگیری بیشتری دارد.