«سیاه بازی» در جمعه سیاه؛ به اسم تخفیف گرانفروشی می‌کنند

طبق رسم و رسوم آمریکایی‌ها اولین روز پس از روز شکرگزاری که خود یک جشن و تعطیلات رسمی در ایالات متحده است، به عنوان روز خرید برای کریسمس تلقی می‌شود که امروزه تحت عنوان «بلک فرایدی» یا همان جمعه سیاه شهرت جهانی یافته است. 

به گزارش تسنیم، هر چند آمریکای شمالی محل اصلی رخداد این سنت است، اما همچون بسیاری از سنت‌های دیگر این منطقه، این سنت نیز به کشورهای دیگر سرایت کرده و به خیلی از کشورها از جمله ایران هم رسیده است. 

از سال ۱۹۵۲ میلادی هر سال در ایالات متحده امریکا یک روز پس از روز شکرگزاری (چهارمین پنجشنبه ماه نوامبر) رویدادی به همین نام برگزار می‌شود. البته اصطلاح جمعه سیاه تا حدود دهه هشتاد میلادی و پس از آن در ایالات متحده امریکا یا سایر نقاط جهان زیاد شناخته شده نبوده و چندان بکار برده نمی‌شده است. در طی این رویداد که امروزه در بسیاری از کشورهای جهان برگزار می‌شود فروشگاه‌های آنلاین و آفلاین اجناس خود را با تخفیف‌های بسیار زیاد به حراج می‌گذارند. معمولا در این روز مشتریان بسیار زیادی برای خریدن اجناس تخفیف خورده به فروشگاه‌ها هجوم می‌برند. 

در روز حراج جمعه سیاه تمامی فروشگاه‌ها در امریکا و اروپا تمامی کالاهای خود را با تخفیف بسیار بالایی به فروش می‌رسانند. حتی در این روز برخی از فروشگاه‌ها کار خود را زودتر آغاز کرده و به محض پایان روز شکرگزاری فعالیت خود را شروع می‌کنند. 

فروشگاه‌داران و کمپانی‌ها در این روز شگفت انگیز، رقابت فوق‌العاده‌ای را با یکدیگر تجربه می‌کنند و با کاهش قیمت محصولات خود، حتی فروش چندین ماهشان را در طول یک روز تجربه می‌کنند. همین قضیه موجب شد تا نام حراج جمعه سیاه بیش از پیش در ایالات مختلف آمریکا شنیده شود و مغازه‌داران مختلف این روز را پا به پای خریداران، با تخفیف‌های فوق‌العاده عالی به شب برسانند. 

این روز به قدری اهمیت دارد که فروشگاه‌ها پیش از ساعت ۴ صبح کار خود را آغاز کرده و مردم از همان زمان برای خرید به فروشگاه هجوم می‌آورند و باید تا پیش از آغاز شب خرید کرده باشند. 

به طور کلی فلسفه حراج جمعه سیاه، ارائه تخفیف‌های گسترده همراه با تمامی محصولات و کالاها، فارغ از دسته‌بندی و نوع آن‌ها است. بعضا این تخفیف‌های به حدی می‌رسند که باعث تحریک هرچه بیشتر مشتریان برای خرید محصولات مورد نظرشان شده و آن‌ها را هر جوری که هست مجاب به خریداری آن‌ها کرده تا حواسشان به جیبشان هم نباشد. 

برای درک هر چه بهتر این قضیه بد نیست بدانید که بسیاری از کالاهای گران قیمت (نظیر تلویزیون‌ها، کنسول‌های بازی و انواع مختلف لوازم الکترونیکی) که در این روز با تخفیف‌های فوق‌العاده بالا (حتی برخی تا ۷۰ درصد) به فروش می‌رسند، صفوف طولانی از مردم را در جلوی این فروشگاه‌ها تشکیل می‌دهند که حتی در بسیاری از موارد موجب شکسته شدن درب فروشگاه‌ها نیز می‌شود. به همین خاطر این کالاهای با ارزش را «Doorbuster» نام‌گذاری کرده‌اند. 

در سال‌های اخیر رقابت بین فروشنده‌ها به حدی بالا گرفت که مفهومی به نام Doorbuster به وجود آمد. اما Doorbuster به چه معنا است؟ همان‌طور که می‌دانید کلمه Door به معنای «در» بوده و کلمه Buster به معنی انفجار یا شکستن چیزی است. به همین دلیل کالاهای با تخفیف ویژه را Doorbuster نامیدند زیرا این کالاها باعث صف کشیدن مردم پشت درهای فروشگاه شده و حتی در بسیاری از موارد نیز تراکم جمعیت مشتریان باعث شکسته شدن در فروشگاه شد. 

بلک فرایدی به ایران هم رسید/واقعی یا کیک؟ 

حراج بزرگ جمعه سیاه در ایران نیز از دهه ۹۰ به ایران رسید و درسال‌های اخیر بیشتر از قبل رواج یافته است؛ در ایام بلک فرایدی بسیاری از فروشگاه‌ها به خصوص فروشگاه اینترنتی بسیاری، محصولات خود را تحت عنوان تخفیف بلک فرایدی ارائه می‌دهند. 

به دلیل، تازه بودن این اتفاق در ایران، تاریخ بلک فرایدی در ایران ثابت نشده و بسیاری از برندها، تاریخ خاص خودشان را برای حراج طوفانی اعلام می‌کنند. تاریخ حراج جمعه سیاه درست یک روز پس از تاریخ جشن شکرگزاری که در آخرین پنجشنبه‌ی ماه نوامبر برگزار می‌شود، آغاز خواهد شد. در نتیجه تاریخ حراج جمعه سیاه ۲۰۲۴ در ایران و در تقویم سال ۱۴۰۳ برابر با جمعه ۹ آذر است. البته فروشگاه‌ها از یک هفته قبل به پیشواز بلک فرایدی رفته‌اند و طوفان تبلیغاتی در این بخش راه انداخته اند. 

حراج بزرگ جمعه سیاه در اروپا و امریکا یک روز است هرچند اخیرا برخی از شرکت‌های بزرگ برای کاهش ازدحام جمعیت از چند روز قبل استارت بلک فرایدی را می‌زنند. در ایران از یک هفته ده روز قبل از بلک فرایدی تبلیغات جمعه سیاه شروع میشود و فروشگاه‌ها با روش‌های مختلف تبلیغاتی رقابت را آغاز می‌کنند. 

با توجه به اینکه در کشورهای خارجی حراج جمعه سیاه پیش از سال نو قرار دارد و فروشگاه‌ها و برندها محصولات خود را با تخفیف قابل توجهی به فروش می‌رسانند، بسیاری از مردم دنیا سعی می‌کنند خرید سال نو و هدایای خود را در روز حراج سیاه تهیه کنند تا هزینه‌های خود را به صورت قابل توجهی کاهش دهند. 

اگرچه این روز در ایران در آذرماه قرار دارد، و عملا مناسبتی برای افزایش خرید‌های مردم و بازارگردانی فروشگاه‌ها وجود ندارد اما همانطور که اشاره کردیم تبلیغات فروشگاه‌های آنلاین و حضوری از چند روز قبل شدت می‌گیرد و فروشگاه‌ها تلاش می‌کنند با تبلیغات اغوا کننده مردم را به خرید همراه با تخفیف ترغیب کنند. 

کپی برداری ناقص از یک رسم آمریکایی/ بلک فرایدی یا کلاهبرداری؟ 

بلک فرایدی یا همان جمعه سیاه یکی از کپی برداری‌های ایرانی‌ها از غرب است که در اجرا نشان داده‌اند نه تنها کپی ناقصی صورت گرفته بلکه اساساً درک درستی هم از مفهوم واقعی بلک فرایدی از سوی فروشندگان وفروشگاه‌های ایرانی وجود ندارد. 

بلک فرایدی چندسالی است که به واژگان فروشگاه‌های ایرانی هم اضافه شده است؛ اما برخلاف فروشگاه‌های خارجی که تخفیفات واقعی روی اجناسشان دارند و بعضا این تخفیفات به بیش از ۹۰ درصد هم می‌رسد، بررسی‌ها نشان می‌دهد در ایران نه تنها خبری از این نرخ‌ها نیست بلکه شاهد سیاه بازی‌هایی هم از سوی برخی از فروشگاه‌ها هستیم. 

بررسی‌های میدانی نشان میدهد که بیش از ۹۰ درصد از تخفیف‌هایی که در بلک‌فرایدی ایرانی روی کالاها می‌زنند رسماً «الکی» هستند وهمان کالاها را قبل از بلک فرایدی میتوان با قیمت ارزانتر یا نهایتا همان قیمت خرید! 

در خوش‌بینانه‌ترین حالت می‌توان گفت، تخفیفات بلک فرایدی ایرانی‌ها نهایتا به ۱۰ درصد برسد آنهم به شرطی که قبل از آن قیمت‌ها را بالا نبرده باشند. نگاهی به مستنداتی از قیمت‌های قبلی برخی از فروشگاه‌های معروف اینترنتی نشان می‌دهد، این فروشگاه‌ها قیمت اجناس خود را در ایام بلک فرایدی نسبت به قبل بالا برده‌اند وصرفا با درج تخفیف ۲۰-۳۰ درصدی سعی می‌کنند مخاطب را فریب دهند که روی اجناسشان تخفیف گذاشته‌اند و الان وقت خرید مقرون به صرفه است.