ذخایر ژنتیکی پسته ایران در دنیا منحصر به فرد است

به گزارش مهر، ذخایر ژنتیکی پسته ایران شامل بیش از ۳۰۰ رقم و ژنوتیپ ماده، ۶۰ رقم و ژنوتیپ گرده دهنده و ۳ گونه (پایه) در دنیا منحصر به فرد است.

بر اساس آخرین آمار موجود سال ۱۴۰۲، سطح زیر کشت باغات پسته کشور ۶۷۴۳۰۹ هکتار باغ‌های بارور و غیر بارور می‌باشد که حدود ۶۰۰ هزار هکتار از این مقدار متعلق به باغات بارور می‌باشد.

باغات موجود در ۳۱ استان کشور (حتی استان‌های ساحلی بوشهر، هرمزگان، گیلان و مازندران) پراکنده هستند که ۸۵ درصد سطح زیر کشت موجود مربوط به ۶ استان کرمان، خراسان رضوی، یزد، فارس، خراسان جنوبی و سمنان می‌باشد.

کشور ایران دارای غنی‌ترین ژرم پلاسم پسته و دارای رتبه اول دنیاست. از مجموع ۱۱ گونه موجود در جنس پسته، ۳ گونه شامل پسته اهلی(Pistacia vera)، پسته وحشی بنه (Pistacia mutica) و پسته وحشی خنجوک (Pistacia khinjuk) به صورت خودرو در مناطق مختلف کشور وجود دارند که علاوه بر مصارف میوه، برگ و سایر اندام‌های آنها به صورت سنتی، امکان استفاده از آنها به عنوان پایه برای ارقام پسته اهلی نیز وجود دارد.

کلیه ارقام پسته موجود مربوط به گونه اهلی می‌باشند و در ایران ارقام محلی گونه پسته اهلی به عنوان پایه تجاری پسته استفاده می‌شود در صورتی که در سایر کشورهای تولید کننده پسته از سایر گونه‌ها به عنوان پایه ارقام اهلی پسته استفاده می‌گردد.

بیشترین تنوع ارقام پسته در ایران وجود دارد. در حال حاضر حدود ۱۵۰ رقم و ژنو تیپ پسته توسط همکاران تحقیقاتی و علاقمندان به این موضوع شناسایی، جمع آوری و در کلکسیون‌های پسته کشور در استان‌های کرمان (رفسنجان و کرمان)، سمنان (دامغان)، قزوین (قزوین) و خراسان رضوی (فیض آباد) نگهداری می‌شوند؛ این در حالی است که هنوز بیش از ۱۵۰ ژنو تیپ شناسایی شده وجود دارد که وارد کلکسیون‌ها نشده و نیاز است در جهت حفظ و نگهداری آنها در این زمینه اقدام گردد.

با توجه به دوپایه بودن درختان پسته، تنوع ژنتیکی ارقام و ژنو تیپ‌های گرده دهنده (درختان نر) نیز در اکثر مناطق مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس تنوع موجود در ارقام گرده زا، کلکسیون‌های مختلفی از ارقام نر نیز در ایستگاه‌های تحقیقاتی ایجاد گردیده که در بر دارنده بیش از ۶۰ رقم و ژنو تیپ گرده دهنده می‌باشند.

جمع آوری ذخایر ژنتیکی ارزشمند، حفظ و نگهداری آنها، شناسایی صفات مرفولوژی، فیزیولوژیکی و ژنتیکی آنها، انتخاب ارقام جدید با خصوصیات عملکرد کمی و کیفی بیشتر، سازگار با شرایط اقلیمی مختلف از جمله اقدامات اصلاحی می‌باشد که تاکنون فعالیت‌های قابل توجهی توسط محققان و دانشجویان انجام شده و لازم است این روند با سرعت بیشتری تداوم یابد.