یخچال ۴۰۰ ساله تهران بلاتکلیف رها شده است

به گزارش ایلنا، شاید کمی عجیب به‌نظر برسد اما قدیمی‌ترین یخچال تاریخی تهران با قدمت ۴۰۰ سال نه در ری یا بافت تاریخی تهران که در نزدیکی برج‌های سربه‌فلک کشیده اتوبان همت در منطقه خوش آب و هوای کن واقع شده است. این یخچال که سده‌ها پیش، یخ تهران را تامین می‌کرد و به‌گونه‌ای کارخانه یخ تهران قدیم محسوب می‌شد، در وضعیت بسیار نامناسبی قرار گرفته است. تنها یخچال تاریخی تهران هنوز در فهرست آثار ملی کشور به ثبت نرسیده و از آنجا که مالک زمین و مالک بنای مجاور تمایلی به ثبت این یخچال ندارند، سالهای طولانی‌ست که رها شده. با این حال مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی کشور پس از تماس خبرنگار ایلنا و به محض اطلاع از این بنا دستور پیگیری حفظ و احیاء یکی از شناسنامه‌های تاریخی تهران را صادر کرد.

احمد علوی، رئیس کمیته گردشگری و میراث فرهنگی شورای شهر تهران، یکی از مدیران شهری است که دغدغه حفظ میراث‌فرهنگی استان تهران را دارد. او صبح روز چهارشنبه ۷ آذرماه به‌همراه خبرنگاران فعال در حوزه شهری و میراث‌فرهنگی درحالی از بناهای تاریخی و مسیر گردشگری کن بازدید کرد که به گفته او، کن بعد از شهر ری قدیمی‌ترین محله تهران محسوب می‌شود و بناهای تاریخی به‌ جامانده در این محله باید به‌خوبی حفظ و احیاء شود.

ایستگاه یخچال کن، محله اسماعیلیان، حمام کن، درخت دیرزیست، تکیه سرآسیاب، امامزاده جعفر علیه السلام، مزار شهدا و مسیر گردشگری کن شامل پل آجری، کوچه باغات و امامزاده شعیب علیه السلام، از جمله بناها و آثاری بودند که این تیم از آنها بازدید کردند.

در این بازدید چندساعته که توسط رئیس کمیته گردشگری و میراث‌فرهنگی شورای شهر تهران و مدیران شهرداری منطقه ۵ به همراه خبرنگاران صورت گرفت، یخچال ۴۰۰ساله تهران نخستین بنایی بود که در لیست بازدید مدیران شهری گنجانده شده بود.

یخچالی تاریخی که گفته می‌شود متعلق به دوره صفوی است و قدمتی ۴۰۰ساله دارد اما از حال و روز مناسبی برخوردار نیست.

کارشناسان شهرداری منطقه ۵ تهران معتقدند، حفظ تنها یخچال تاریخی و صفوی تهران که در محله کن واقع شده است یکی از مطالبات جدی مردم است اما از آنجا که مالک زمینی که این بنا در آن واقع شده است، راضی به ثبت و نگهداری نیست و مالک بنای مجاور نیز به‌دلیل محدودیت‌هایی که ثبت بنا ایجاد می‌کند تمایلی به حفظ و ثبت بنا ندارند. از همین رو تا الان نتوانسته‌ایم برای قدیمی‌ترین یخچال تاریخی تهران قدم از قدم برداریم و آن را ثبت یا مرمت کنیم.

تنها یخچال ۴۰۰ ساله تهران بلاتکلیف رها شده است

این درحالی است که بخش زیادی از دیوار یخچال صفوی کن که تا یک دهه پیش سالم بود و یکی از ارکان معماری این یخچال محسوب می‌شد، به‌دلیل بارندگی‌ها از بین رفته است.

احمد علوی به اهمیت یخچال ۴۰۰ساله محله کن اشاره کرد و گفت: این یخچال در گذشته از زیرزمین‌هایی تشکیل می‌شده که یخ را در سرداب حفظ می‌کرد.

او گفت: دیوار تاریخی و بلند یخچال نیز بخشی از معماری این یخچال بوده است هرچند که هم‌اکنون باقیمانده‌ای این دیوار وجود دارد اما کارکرد این دیوار به گونه‌ای بوده که یخچال در نقطه‌ای قرار داشته که نور مستقیم آفتاب بر آن نمی‌تابید و قسمتی که سایه دیوار می‌افتاد آب شبانه یخ می‌زد و صبح مقنی یخ‌ها را می‌بریدند و در یخچال می‌گذاشتند به‌طوری که یک ردیف کاه روی آن ریخته می‌شد تا نور آفتاب مانع از آب شدن یخ‌ها شود.

تنها یخچال ۴۰۰ ساله تهران بلاتکلیف رها شده است

رئیس کمیته گردشگری و میراث فرهنگی شورای شهر تهران افزود: این یخچال ۴۰۰ ساله، کارخانه یخ تهران قدیم بوده است که یخ تهران قدیم را در تابستان تامین می‌کرد.

درحال‌حاضر تنها یخچال تاریخی تهران که کار ساختن و نگهداری یخ را به‌عهده داشت آن هم در زمانی که هنوز یخچال‌ها به خانه مردم راه پیدا نکرده بودند در شرایط بسیار نابسامانی به‌سر می‌برد. به‌طوری که برخی از خبرنگاران نیز در بازدید از این بنا امیدی به احیاء و مرمت این یخچال نداشتند. اما رئیس کمیته گردشگری و میراث فرهنگی شورای شهر تهران با استناد به چگونگی تدفین‌های تاریخی در محله کن معتقد است، کن بعد از شهر ری قدیمی‌ترین محله تهران محسوب می‌شود. قدمت این منطقه به بیش از هزار سال هم براساس چگونگی تدفین‌ها می‌رسد بنابراین حفظ تاریخ این محله بسیار ضروری است.

تنها یخچال ۴۰۰ ساله تهران بلاتکلیف رها شده است

وی افزود: یخچال تاریخی کن در حقیقت عملکرد کارخانه یخ را برای کل تهران قدیم داشته است و در سده‌های گذشته یخ مناطق و روستاهای پایینتر از کن از این یخچال تامین می‌شده و این بسیار ناراحت کننده است که درحال‌حاضر به‌دلیل آنکه این یخچال دیگر کاربری گذشته خود را ندارد از بین برود.

علوی گفت: متاسفانه در کنار یخچال صفوی توتستان بزرگی بوده که تخریب شده و این دیواری که از یخچال کن باقیمانده بقایای اندکی از معماری این بنا است از همین رو، با توجه به اینکه مالکین هم راضی به ثبت بنا نیستند، اگر میراث‌فرهنگی نخواهد به این بنا ورود پیدا کند این بنا برای همیشه از بین می‌رود.

آنطور که علوی تاکید کرد: قرار نیست با ثبت یک اثر تاریخی در فهرست آثار ملی، حقوق مالکین بناهای تاریخی را از بین ببریم اما ضروری است آثار این محله به ویژه یخچال و دیوار آن که هم‌اکنون به ایستگاه یخچال کن مشهور است و هویت تهران محسوب می‌شود به‌خوبی حفظ شود.

تنها یخچال ۴۰۰ ساله تهران بلاتکلیف رها شده است

در همین رابطه خبرنگار ایلنا، طی تماسی که مدیرکل دفت ثبت آثار تاریخی کشور داشت با ارسال تصاویر یخچال صفوی، دفتر ثبت آثار تاریخی کشور را از وضعیت این بنای ارزشمند مطلع کرد.

علیرضا ایزدی مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی اعلام کرد که همان زمان دستور شناسایی و پیگیری وضعیت این بنا توسط وی صادر شد.

او گفت: حتی اگر مالکان خصوصی تمایل به ثبت بنا نداشته باشند دلیل بر حفظ و احیاء این اثر ارزشمند تاریخی نمی‌شود.