بررسی وعده دولت درباره کاهش فشار مالیات از حقوق‌بگیران

تریبون اقتصاد - مسعود پزشکیان، اول آبان‌ماه امسال، نخستین لایحه بودجه دولتش را به مجلس شورای اسلامی تحویل داد. این لایحه در حالی تدوین و ارائه شد که به‌زعم اغلب کارشناسان، بودجه‌ای با تمرکز بر کاهش فشار روی اقشار متوسط و پایین‌تر جامعه است. یکی از بندهای لایحه بودجه 1404 که تفاوت بالایی با بودجه های سال قبل داشت، کاهش تعهد مالیاتی روی حقوق و دستمزد و مالیات مشاغل بوده است.

مالیات بر حقوق و دستمزد چیست؟

هر شخصی که در ازای انجام کار حقوق و دستمزد دریافت می‌کند، در لیست مشمولین مالیات حقوق قرار می‌گیرد.  طبق ماده 86 قانون مالیات‌های مستقیم و تبصره این ماده، مالیات حقوق جزو مالیات‌های تکلیفی محسوب می‌شود. مالیات تکلیفی بدین معناست که شناسایی مبلغ و پرداخت مالیات حقوق پرسنل به عهده کارفرما است و پرسنل در قبال پرداخت مالیات حقوق وظیفه‌ای ندارند.

کارمندان امسال چقدر مالیات داده‌اند؟

بر اساس آمارهای ارائه شده از سازمان امور مالیاتی کل کشور، درآمد مالیاتی دولت در نیمه نخست سال جاری، نزدیک به 600  هزار میلیارد تومان بوده است که کارمندان و حقوق بگیران در شش ماه نخست امسال نزدیک به 10 درصد از آن یعنی  60 هزار میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده اند.

در نگاهی به ترکیب پرداخت‌کنندگان مالیات مشخص می‌شود در نیمه نخست امسال، شرکت‌های دولتی نزدیک به 5،5 هزار میلیارد تومان و شرکت های غیردولتی بیش از 210 هزار میلیارد تومان مالیات داده‌اند. این در حالی است که بنگاه‌های اقتصادی نهادهای انقلابی کمتر از 300 میلیارد تومان در درآمدهای مالیاتی دولت نقش داشته اند.

بنابر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، معافیت پایه حقوق و دستمزد (موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات‌های مستقیم) در سال ۱۴۰۲، ۷۹٪ نسبت به سال گذشته رشد داشته است. متوسط رشد معافیت مجموع حقوق و دستمزد در ۵ سال اخیر معادل ۴۱ درصد است که متناسب با متوسط تورم این سال‌ها است؛ بنابراین افزایش ۱۰۰ درصدی آن در سال ۱۴۰۴ موجب کاهش درآمد‌های مالیاتی خواهد شد.

درآمدهای مالیاتی جایگزین درآمدهای نفتی

اگرچه طبق برنامه توسعه هفتم، دولت چهاردهم باید برای افزایش درآمدهای مالیاتی و کاهش تکیه بر درآمدهای نفتی در لایحه بودجه برنامه‌ریزی می‌کرد، اما نطق پزشکیان پیش از تحویل لایحه نشان از آن داشت که اولویت دولت چهاردهم در تقسیم درآمدهای مالیاتی، مشاغل و حقوق‌بگیران نبوده و تلاش داشته تا ضریب رشد تورم طی سال‌های اخیر را در میزان درآمدهای مشاغل و حقوق‌بگیران در نظر بگیرد.

بر اساس برنامه بودجه سال آینده هم‌زمان با افزایش 28 درصدی میزان حقوق کارمندان و رشد پلکانی آن با در نظر گرفتن تعداد افراد خانوار، حقوق افراد تا 24 میلیون تومان معاف از مالیات است سایر پرداختی‌ های مستقیم به کارمندان مانند کمک هزینه مسکن، خواربار، بن کارت و سایر مزایا مشمول این معافیت نبوده و بر اساس قانون مالیات آن دریافت میگردد.

تمامی افرادی که در بخش‌های دولتی و غیردولتی تحت هر عنوان از جمله ساعتی، روزمزد، قراردادی،  حق‌التدریس، حق‌التحقیق، حق‌الزحمه، حق نظارت، حق‌التألیف، حق فنی و پاداش شورای حل اختلاف دریافتی دارند، نیز مشمول مالیات حقوق هستند. اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و آموزشی و قضات دادگستری از شمول این حکم مستثنی و مشمول ماده (۸۵) قانون مالیات‌های مستقیم هستند. 

میزان معافیت مالیاتی کارمندان

این معافیت به این معناست که سال 1404  افرادی که طبق قانون کار حداقل دستمزد ماهانه آنها کمتر از 24 میلیون تومان در ماه و سالانه 288 میلیون تومان است از پرداخت مالیات حقوق معاف هستند. این رقم برای سال جاری 12 میلیون تومان حقوق ماهانه و سالانه 144 میلیون تومان بوده و دریافتی بالاتر از آن طبق جدول زیر مشمول پرداخت مالیات می‌شد.

نکته قابل تامل در این افزایش معافیت مالیاتی این است که طبق مالیات پلکانی بودجه 1404، میزان حقوقی که معاف از مالیات محسوب شده، 24 میلیون تومان است و در صورتیکه حقوق و دستمزد دریافتی ماهانه بالاتر از این رقم باشد بر اساس فرمول پلکانی تعیین شده به مابقی آن مالیات تعلق می گیرد.

افرادی که بین 24 تا 30 میلیون تومان در ماه درآمد دارند باید حداکثر 600 هزار تومان مالیات بپردازند. مالیات ماهانه افرادی که بین 66 تا 100 میلیون تومان درآمد دارند حداکثر 18 میلیون و 400 هزار تومان خواهد بود.

زور تورم بیشتر است یا معافیت مالیاتی؟

محمدمهدی مفتح سخنگوی کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس از موافقان این ایده است؛ اما با شرط و شروطی. او در گفت و گویی با اشاره به نرخ تورم تأکید کرد: چنانچه این پیشنهاد بودجه‌ای  دولت به تصویب برسد با فرض ثابت‌بودن قیمت کالا و خدمات قدرت خرید افراد بالا خواهد رفت.

نماینده تویسرکان گفت: معافیت مالیاتی پیشنهادی دولت در بودجه 1404 به معنی بالارفتن دریافتی کارمند و دیگر حقوق بگیران و افزایش قدرت خرید و بزرگتر شدن سفره آنان است. با فرض ثابت‌بودن قیمت کالا و خدمات، معافیت مالیاتی تا 24 میلیون تومان حقوق، می تواند قدرت خرید افراد را بالا ببرد و از آنجاییکه شاهد افزایش قیمت کالاها خواهیم بود بنظر می رسد میزان معافیت مالیاتی که دولت در بودجه پیشنهاد کرده اگر تصویب شود رشدی بالاتر از افزایش قیمت خواهد داشت و به این ترتیب منجر به افزایش قدرت خرید کارمندان و حقوق بگیران خواهد شد.