غائله بنزین هشت هزار تومانی در سال ١۴٠۴

تریبون اقتصاد - قیمت بنزین در جریان ارائه لایحه بودجه سال  1404 که توسط مسعود پزشکیان به مجلس تقدیم شد، مورد توجه قرار گرفت. رئیس دولت یازدهم همچنین در آخرین اظهارنظر خود به‌ضرورت اصلاح یارانه بنزین به‌عنوان یکی از چالش‌های کشور اشاره کرده و گفته میزان مصرف بنزین در سال جاری حدود ۴۰ درصد بالاتر از سال ۱۳۹۸ شده درحالی‌که رشد جمعیت و درآمد ملی بسیار کمتر از این است.امروز هزینه تمام شده بنزین بدون لحاظ قیمت نفت که شامل هزینه پالایش، حمل فرآورده و هزینه جایگاه‌داران است حدود هر لیتر هشت هزار تومان است که امسال حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان و در صورت ادامه وضع موجود در سال آینده باید ۱۳۰ هزار میلیارد تومان واردات بنزین به قیمت هر لیتر بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان انجام شود. هر دو مورد در نهایت باعث شد مباحثی درباره احتمال افزایش قیمت بنزین شکل بگیرد

ترجمه سخنان رئیس‌جمهور درباره قیمت بنزین

سیدحمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه‌وبودجه در یک نشست خبری، تلاش کرد بگوید اظهارات رئیس‌جمهوری به تصمیم درباره افزایش قیمت بنزین مرتبط نیست: رئیس‌جمهور گفتند اگر ما نفتی که استخراج می‌کنیم را صفر در نظر بگیریم هزینه انتقال و توزیع بنزین لیتری هشت هزار تومان است. یعنی دولت این رقم را هزینه می‌کند تا بنزین را به دست مصرف‌کننده برساند؛ اما لیتری سه هزار تومان دریافت می‌کند؛ بنابراین ناچار شدیم بخشی از بنزین را وارد کنیم که دولت ۸۰ سنت پول بابت آن پرداخت می‌کند. متأسفانه در سال‌های اخیر رشد مصرف بنزین به‌صورت بی‌رویه ۴۰ درصد افزایش یافت. اگر این مسئله ادامه پیدا کند باید از حقوق و دیگر منابع کم کنیم و به بنزین اختصاص دهیم. دولت باید سازوکاری برای این موضوع بیندیشد که به معنی افزایش قیمت بنزین نیست. اما باید از طریق صرفه‌جویی، میزان مصرف را مهار کنیم.

این مقام دولتی در پاسخ به سؤالی در خصوص برنامه‌ریزی دولت برای افزایش قیمت بنزین طی سال آینده گفت: در لایحه بودجه چیزی به‌عنوان افزایش یا کاهش قیمت‌ها لحاظ نمی‌شود. در بودجه آینده دو میلیارد دلار پیش‌بینی‌شده تا به واردات خودروهای نو اختصاص یابد که از این طریق نیز بتوان مقداری در مصرف بنزین صرفه‌جویی کرد.

دولت باید قیمت بنزین را با مجلس هماهنگ کند

یکی دیگر از مقاماتی که امروز درباره قیمت بنزین در بودجه سال بعد اظهارنظر کرده علی نیک‌زاد، نایب‌رئیس مجلس بود که در خصوص آماده‌کردن اذهان عمومی به‌منظور افزایش قیمت بنزین در سال آینده با سخنرانی رئیس‌جمهور گفت: من اطلاعی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی و به‌صورت اختصاصی بنزین ندارم، اما قطعاً اگر دولت بخواهد قیمت حامل‌های انرژی را افزایش دهد حتماً باید با مجلس هماهنگ کند. 

سال گذشته نیز علی اوجی، وزیر نفت وقت درباره میزان تأمین و کمبود بنزین در کشور و تغییر در قیمت آن گفته بود: طی روزهای اخیر در سقف تولید بنزین و نفت هستیم و خوراک تمامی پالایشگاه‌ها تأمین شده است. به شایعات افزایش قیمت بنزین توجه نکنید، هیچ‌گونه افزایش قیمتی در سال جاری در دستور کار دولت و مجلس نیست. تنها محدودیتی روی برخی از کارت‌های سوخت گذاشتیم و این محدودیت تکلیف قانونی وزارت نفت است.

تولید و مصرف بنزین چقدر است؟

طبق آمار ارائه شده توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در سال 1403 تا به امروز مصرف بنزین نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۲، ۷درصد (۱.۶ میلیارد لیتر) افزایش یافته است. بر اساس این آمار متوسط مصرف روزانه بنزین در سال 1403 تا امروز به 121 میلیون لیتر رسید.

تا پایان سال 1402 به‌طور میانگین روزانه ۱۱۴میلیون لیتر بنزین و ۱۱۲ میلیون لیتر گازوئیل باکیفیت در کشور تولید می‌شد که طبق اهداف کمی شاخص‌های عملکردی انرژی (نفت و گاز) در لایحه برنامه هفتم توسعه، ‌تولید این دو فرآورده اصلی در کشور با رشد حدود ۱۵ درصدی به روزانه ۱۲۹ میلیون لیتر (بنزین) و ۱۳۰ میلیون لیتر گازوئیل تا پایان سال ۱۴۰۶ (هم‌زمان با پایان برنامه هفتم توسعه) باید افزایش یابد.

هم‌زمان با افزایش تقاضا برای بنزین، مصرف سی‌ان‌جی از روزانه ۲۴ میلیون مترمکعب به ۱۹ میلیون مترمکعب در روز رسیده که نشان از عدم استقبال مصرف‌کنندگان از خودروهای گازسوز است.

باوجود اجتناب اغلب مقامات و مسئولان دولتی و مجلسی از ارائه آمار درست از میزان تولید، مصرف و واردات بنزین اما دلایل بسیاری برای افزایش تقاضا وجود دارد که شاید برنامه‌ریزی برای برطرف‌کردن آنها هزینه اقتصادی و اجتماعی کمتری به نسبت افزایش قیمت بنزین داشته باشد.

ازرده‌خارج کردن خودروهای فرسوده، توسعه ناوگان حمل‌ونقل همگانی، بهینه‌سازی تقاضای حمل‌ونقل مبتنی بر کاهش ترافیک و کاهش سفر، متنوع‌سازی سبد سوخت با حمایت از سوخت‌های جایگزین از جمله CNG، ورود خودروهای برقی به چرخه ناوگان حمل‌و‌نقل، توسعه شبکه حمل‌ونقل ریلی، آموزش و فرهنگ‌سازی مدیریت مصرف سوخت، ارتقا استاندارد تولید خودرو و موتورسیکلت بخشی از این اقدامات است که تیم اقتصادی دولت می‌تواند بیش و پیش از برنامه‌ریزی برای افزایش قیمت بنزین به آنها بپردازد.

هشدار به دولت چهاردهم؛ مراقب عواقب تصمیمات باشید

فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با تریبون اقتصاد به انتقادات و نگرانی‌های مربوط به تصمیمات اقتصادی دولت و به ویژه رئیس‌جمهور اشاره کرد و گفت: لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ نخستین آزمون برای رئیس‌جمهور جدید و دولتش است.

مومنی، با اشاره به اطلاعات مخدوش و نادرستی که به رئیس جمهور ارائه می شود گفت: این اطلاعات به تصمیمات نادرست منجر شده است. این تصمیمات قطعا با شعارهای انتخاباتی ایشان مغایرت داشته و هیچ نشانی از عدالت‌محور بودن ندارد.

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با اشاره به تجربه‌های گذشته و تأکید بر این که هشدارهای کارشناسان درباره دستکاری قیمت ارز و تأثیرات آن بر کالاهای اساسی نادیده گرفته شده است خطاب به رئیس جمهور گفت: درباره اجرای عدالت بر اساس آموزه‌های نهج البلاغه اقدام کنید. مردم نباید قربانی سیاست‌های نادرست و تکرار شده شوند.

فرشاد مومنی در ادامه به گزارش تهیه شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس که در سال ۱۳۹۸ منتشر شده اشاره کرد و گفت: این گزارش را حتما خودتان مطالعه کنید. در صورتی که به لحاظ علمی توان رد کردن موضوعات آن گزارش را داشتید، برمبنای همین سیاست‌های فعلی حرکت کنید. در غیر اینصورت اگر محتوای آن گزارش را که به هفت دروغ و ظلم ناشی از تصمیمات نادرست اشاره دارد، به سرعت تصمیم گیری‌ها درمورد افزایش نرخ بنزین و افزایش فشار اقتصادی به اقشار ضعیف جامعه را تغییر دهید.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی اعلام کرد من آماده مناظره با نمایندگان دولت درباره عدالت و سیاست‌های اقتصادی هستم و  حاضرم در مناظره ثابت کنم روش و سیاست‌های اتخاذ شده ایشان به استناد اطلاعات و مشاوره‌های نادرستی که دریافت کرده‌اند بسیار زیان‌بار بوده و باید به  منظور جلوگیری از آسیب به مردم و کشور از کارشناسان واقعی و عالم به شرایط اقتصاد کشور بهره ببرند و سیاست‌های ناشی از اطلاعات نادرست را به سرعت متوقف کنند.