چرایی گرانی کالاهای داخلی با افزایش قیمت ارز
افزایش نرخ ارز در هفته‌های اخیر، پرسشی اساسی را در ذهن مردم ایجاد کرده است و آن اینکه چرا محصولاتی که در داخل کشور تولید می‌شوند همگام با نرخ دلار گران می‌شوند.
تریبون اقتصاد_محمد امین عالی پور احمدی: افزایش نرخ ارز در هفته‌های اخیر، اقتصاد کشور را تحت‌تأثیر جدی قرار داده و علاوه بر گران‌تر شدن کالاهای وارداتی، قیمت بسیاری از محصولات داخلی را نیز افزایش داده است، حتی آن‌هایی که به‌طور مستقیم با ارز و واردات ارتباطی ندارند؛ این پدیده پرسشی اساسی را در ذهن مردم ایجاد کرده است: چرا محصولاتی که در داخل کشور تولید می‌شوند و نیازی به مواد اولیه وارداتی ندارند، همگام با نرخ دلار گران می‌شوند؟ آیا افزایش قیمت این کالاها منطقی است یا محصول سوءاستفاده برخی از شرایط اقتصادی است؟
به گزارش مهر، یکی از دلایل اصلی این افزایش قیمت، تورم انتظاری است. زمانی که نرخ دلار افزایش می‌یابد، بسیاری از تولیدکنندگان و فروشندگان، با این پیش‌بینی که هزینه‌های آینده آن‌ها بالاتر خواهد رفت، قیمت محصولات خود را افزایش می‌دهند تا در برابر نوسانات آینده محافظت شوند.
افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و انرژی نیز عامل دیگری در رشد قیمت کالاهای داخلی است. بسیاری از تولیدکنندگان برای حمل مواد اولیه یا توزیع کالاهای خود به سوخت و خدمات حمل‌ونقل نیاز دارند که با نوسان نرخ ارز، هزینه‌های آن افزایش می‌یابد.
یکی از مشکلات اساسی در اقتصاد کشور، دلار محور بودن قیمت‌گذاری است. حتی تولیدکنندگانی که از مواد اولیه داخلی استفاده می‌کنند، قیمت محصولات خود را بر اساس نرخ دلار محاسبه می‌کنند، زیرا بسیاری از کالاهای جایگزین یا مشابه خارجی قیمت بالاتری پیدا کرده‌اند.
افزایش قیمت مواد اولیه داخلی نیز از دیگر دلایل این گرانی است. به‌عنوان مثال، تولیدکنندگان داخلی که از فلزات، مواد پتروشیمی یا محصولات کشاورزی استفاده می‌کنند، شاهد رشد قیمت این اقلام هستند، زیرا عرضه‌کنندگان این مواد نیز قیمت‌ها را بر اساس نرخ دلار تنظیم می‌کنند.
در این میان، سودجویی برخی از فعالان بازار نیز غیرقابل‌انکار است. برخی از تولیدکنندگان و فروشندگان، بدون اینکه هزینه واقعی آن‌ها افزایش یابد، از فرصت رشد نرخ ارز برای بالا بردن قیمت محصولات خود استفاده می‌کنند و بازار را بیش از پیش ملتهب می‌سازند.
عدم نظارت کافی بر بازار یکی از مهم‌ترین عواملی است که به این روند دامن زده است. در بسیاری از موارد، نهادهای نظارتی توان یا اراده لازم برای کنترل قیمت‌ها را ندارند و این مسئله باعث می‌شود برخی افراد از این شرایط برای افزایش بی‌رویه قیمت‌ها بهره ببرند.
تأثیر روانی افزایش نرخ ارز نیز نباید نادیده گرفته شود. زمانی که مردم شاهد جهش قیمت دلار هستند، تقاضا برای کالاهای مختلف افزایش می‌یابد، زیرا افراد نگران از کاهش ارزش پول ملی، به خرید کالاهای مختلف به‌عنوان نوعی سرمایه‌گذاری روی می‌آورند.
نقش دولت‌ها در این بحران چیست؟ سیاست‌های ارزی و پولی دولت در سال‌های اخیر، به بی‌ثباتی بازار دامن زده است. از مدیریت نادرست نقدینگی گرفته تا عدم ارائه راهکارهای پایدار برای کنترل نرخ ارز، همگی به افزایش تورم و گرانی کالاها منجر شده است.
افزایش هزینه‌های تولید و دستمزدها نیز در این میان بی‌تأثیر نبوده است. بسیاری از تولیدکنندگان با رشد هزینه‌های نیروی کار و مواد اولیه مواجه هستند و چاره‌ای جز افزایش قیمت محصولات خود ندارند.
کاهش ارزش پول ملی یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی کشور است. با کاهش قدرت خرید مردم، تقاضا برای بسیاری از کالاها کاهش یافته، اما این کاهش تقاضا نیز نتوانسته از افزایش قیمت‌ها جلوگیری کند.
در چنین شرایطی، دولت باید سیاست‌های حمایتی و نظارتی مؤثرتری اتخاذ کند. کنترل قیمت‌ها، مبارزه با سوداگری و ایجاد ثبات در بازار ارز از جمله اقداماتی است که می‌تواند مانع از افزایش غیرمنطقی قیمت کالاهای داخلی شود.
فرهنگ‌سازی در میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نیز می‌تواند نقش مهمی در کاهش التهابات بازار داشته باشد. آگاهی‌بخشی درباره تأثیرات نرخ ارز بر قیمت‌ها و ایجاد شفافیت در قیمت‌گذاری، می‌تواند از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری کند.
در نهایت، گرانی کالاهای داخلی در شرایط فعلی، بیش از آنکه نتیجه عوامل واقعی باشد، محصول جو روانی و سودجویی‌های اقتصادی است.
برای جلوگیری از ادامه این روند، دولت، تولیدکنندگان و مردم باید با همکاری یکدیگر، مانع از تداوم این بحران شوند و به‌دنبال راهکارهایی برای بازگرداندن ثبات به بازار باشند.
