فرمان اقتصاد دولت چهاردهم دست چه کسی است؟

تریبون اقتصاد - حضور علی طیب‌نیا با سابقه‌ای بیش از 30 سال در مدیریت کلان اقتصادی دولت‌های مختلف و حضور فعال از سازمان برنامه و بودجه تا وزارت اقتصاد، در کنار رئیس جمهور دولت چهاردهم، آن هم با عنوان مشاور عالی رئیس جمهور جزو نقاط قوت دولت مسعود پزشکیان شمرده می‌شد. هواداران دولت، علی طیب‌نیا را به عنوان تنها وزیری می‌شناسند که توانست بعد انقلاب روند رو به‌رشد تورم را متوقف کند. 

کنار طیب‌نیا، دو مدیر دیگر با سابقه طولانی در عرصه اقتصاد کشور قرار گرفته‌اند؛ عبدالناصر همتی و محمدرضا فرزین. ترکیب این سه نفر با بیشترین تجربه مدیریت بر بازار پول کشور، وقتی می‌تواند مثلث طلایی لقب بگیرد که با استفاده از تخصص و تجارب دوره‌های گذشته، کشتی اقتصاد را از تلاطم و طوفان نجات دهند و به مسیر صحیح هدایت کنند.

همتی که خود مدتی را در پست ریاست بانک مرکزی حضور داشته  و از چندوچون دارایی های ایران در کشورهای دیگر به طور کامل مطلع است و فرزین که دبیر کارگروه یارانه دولت یازدهم بوده و سابقه مدیریت در بانک های مختلف کشور و همچنین ریاست بانک مرکزی دولت سیزدهم را نیز به عهده داشت.

اگرچه هر ضلع این مثلث بعد از روی کار آمدن دولت چهاردهم در سخنانی مخالفت خود را با نظرات یکدیگر بیان کرده‌اند اما شاید بتوان امیدوار بود با حضور هر سه در یک اتاق فکر برای کنترل بازارها اتفاقات مثبت و موثری رخ دهد. طی هفته‌های گذشته و با رخ دادن اتفاقاتی در سطح بین الملل بازارهای داخلی ایران با تنش جزیی روبرو شد. اما این تنش با موج سیگنال های تصنعی که در بازارها انعکاس پیدا کرد به سمت و سوی احتمال تکانه‌های شدیدتری سوق پیدا کرد.

اونس جهانی

طلا روز پنجشنبه پنجم مهرماه به بالاترین ارزش همیشگی خود رسیده بود و سقف ۲هزار و ۶۸۵ دلار در ازای هر اونس را تجربه کرده بود، دوباره کمی در مسیر اصلاح و نزول قرار گرفته بود. عصر روز سه‌شنبه ۱۰ مهر، به دنبال حمله موشکی ایران به اسرائیل، طلا نوسان مثبت ۱ درصدی را تجربه کرد و به ۲هزار و ۶۶۱ دلار در ازای هر اونس رسید. دقایقی پس از حمله موشکی ایران به تل‌آویو، ارزش طلا باز هم افزایش پیدا کرد و به ۲ هزار و ۶۶۸ دلار در ازای هر اونس رسید.

نفت

قیمت نفت هم بلافاصله پس از حمله موشکی ایران به اسرائیل، افزایش بیش از ۵ درصدی را تجربه کرد. قیمت نفت دبلیو تی آی، با افزایش ۳ دلار و ۵۷ سنتی به ۷۱ دلار و ۷۴ سنت در ازای هر بشکه رسید. نفت برنت هم با رشد قیمتِ ۵.۰۳ درصدی، افزایش ۳ دلار و ۶۱ سنتی را تجربه کرد و به ارزش ۷۵ دلار و ۳۱ سنت در ازای هر بشکه رسید.

دلار

در بازار ارز غیر رسمی، نرخ دلار از 60 هزار و 375 تومان در روز دوشنبه 9 مهر (یک روز قبل از آغاز عملیات وعده صادق 2)، بیش از هزار و 100 تومان افزایش یافت و در انتهای روز پنج شنبه 12 مهر به 62 هزار و 990 تومان رسید. اما روند رشد قیمت دلار ثابت مانده و رو به کاهش می رود.

طلا

طلای 18 عیار امروز، 11 مهر 1403 با افزایش 83 هزار تومانی نسبت به دیروز همراه شد و به کانال چهار میلیون تومانی صعود کرد. بر این اساس؛ طلای 18 عیار اکنون با نرخ چهار میلیون و 28 هزار و 200 تومان در بازار کشور عرضه می‌شود. طلای 24 عیار هم امروز 110 هزار تومان گران شد و به قیمت پنج میلیون و 370 هزار تومان رسید. سکه طرح جدید  650 هزار تومان نسبت به دیروز افزایش قیمت داشت و به کانال بالاتر صعود کرد. این سکه هم‌اکنون به نرخ 47 میلیون و 500 هزار تومان رسیده است. سکه طرح قدیم هم با 400 هزار تومان رشد مواجه شد و حال در نرخ 42 میلیون تومان به بازار عرضه می‌شود.  

مداخله 100 میلیون درهم در بازار ارز 

بعد از انجام عملیات وعده صادق2 ، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور به قطر سفر کرد. او بعد از بازگشت از این سفر که مذاکرات اقتصادی و پیگیری شش میلیارد دلار دارایی بلوکه شده هم بخشی از آن بود، دستور ویژه‌ای برای مداخله و مراقبت در بازارها صادر کرد که طی این دستور، عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد و محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی مامور مراقبت و ورود به بازارها شدند.

این دستور در حالی صادر شد که فرزین و همتی هنوز بر سر موضوع نزدیک‌شدن نرخ ارز نیمایی به ارز بازار با یکدیگر به توافق نرسیده‌اند. از طرفی یکی از خبرهایی که بعد از صدور این حکم در رسانه‌ها و فضای مجازی دست به دست می‌شد این بود که طی روزهای آینده و با هدف کنترل بازار 100 میلیون درهم وارد بازار خواهد شد.

کارشناسان چه می گویند؟

با وجود مثلث طلایی طیب‌نیا، همتی و فرین در راس امور اقتصادی، برخی کارشناسان اعتقاد دارند حلقه مفقوده کنترل تورم و رشد اقتصادی نه در نرخ ارز است و نه در میزان فروش نفت. در اصل کنترل این دو شاخص اصلی بر معیشت مردم در هماهنگی و انسجام سه دستگاه بزرگ اقتصادی دولت است.

ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی در دولت روحانی در این باره می گوید: اصولا" همکاری و هماهنگی تیم اقتصادی دولت به ویژه رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر امور اقتصادی و دارائی و رئیس کل بانک مرکزی نه تنها برای موفقیت هریک از دستگاه های مذکور بلکه برای موفقیت دولت و دستیابی به اهداف اقتصاد کلان در هر دولتی نیز نقشی بسیار مهم و اساسی دارد.

به گفته او اگر چه این همکاری در دولت اول آقای روحانی می توانست خیلی قوی تر و نزدیک تر باشد ولی در مجموع می توان گفت در آن دوره هماهنگی بیشتری نسبت به دولت دوم بین اعضای اقتصادی وجود داشت و در نتیجه به رغم مشکلات و فشارهای زیاد، بانک مرکزی توانست با تمرکز بر وظیفه اصلی، دستاورد های ارزشمندی را حاصل کند. او تاکید کرد: در مجموع می توانم بگویم با هماهنگی نسبی که در دولت اول آقای روحانی بین تیم اقتصادی به وجود آمد و استفاده از نظرات کارشناسی اقتصاد ایران وارد دوره‌ی کاهش تورم شد. البته باید اشاره کنم که همزمان با دستاورد تورمی دولت اول آقای روحانی یعنی کاهش نرخ تورم از 40درصد در سال 1392 که در سال‌های 1395 و 1396 تک رقمی شد و به زیر 10درصد رسید، شاهد بزرگترین و استثنائی ترین رشد اقتصادی در محدوده 13 درصد هم بودیم.

حال باید منتظر ماند و دید تکانه‌های ناشی از تحولات بین المللی و سیاسی چقدر می‌تواند آستانه تحمل بازارها را تغییر داده و دولت چهاردهم برای مدیریت این تکانه‌ها چه برنامه‌هایی دارد؟