مواد شیمیایی ضدعفونی‌کننده موثر بر ویروس‌ها را بشناسیم

ضدعفونی‌کننده‌ها گروهی از مواد شیمیایی هستند که برای از بین بردن میکروارگانیسم‌ها، از جمله ویروس‌ها، بر روی سطوح و یا پوست استفاده می‌شوند. این مواد به طور خاص برای غیرفعال کردن ویروس‌ها طراحی شده و می‌تواند از انتشار و انتقال ویروس‌های بیماری‌زا جلوگیری کند. 

به گزارش خبرآنلاین، در ادامه با مهم‌ترین مواد شیمیایی ضدعفونی‌کننده و نحوه عملکرد آن‌ها به نقل از مهرداد محمدی، عضو هیات علمی گروه باکتری‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شیراز آشنا می‌شویم. 

۱- الکل‌ها

الکل‌های اتیلیک (اتانول) رایج‌ترین مواد ضدعفونی‌کننده هستند که بر روی طیف وسیعی از ویروس‌ها، از جمله ویروس‌های دارای انولوپ (مانند ویروس کرونا، آنفلوانزا و HIV) تاثیر دارند. 

نحوه عملکرد: الکل‌ها با تخریب پروتئین‌ها و حل کردن غشاهای لیپیدی ویروس‌ها، آن‌ها را غیرفعال می‌کنند. الکل‌ها اغلب در غلظت ۷۰ تا ۹۰ درصد بهترین عملکرد را دارند. 

کاربرد: الکل‌ها برای ضدعفونی سطوح و دست‌ها بسیار مناسب هستند. ژل‌های الکلی برای ضدعفونی دست‌ها به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. 

محدودیت‌ها: الکل‌ها بر ویروس‌های بدون انولوپ (مانند نوروویروس) اثربخشی کمتری داند و استفاده طولانی مدت از آن‌ها می‌تواند باعث خشکی و تحریک پوست شود. 

۲- هیپوکلریت سدیم (سفیدکننده) 

هیپوکلریت سدیم که به عنوان سفیدکننده نیز شناخته می‌شود، یک ماده ضدعفونی‌کننده قوی است که بر طیف گسترده‌ای از میکروب‌ها و ویروس‌ها موثر است. 

نحوه عملکرد: این ماده با آزاد کردن کلر فعال به پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک ویروس‌ها حمله می‌کند و آن‌ها را تخریب می‌کند. 

کاربرد: سفیدکننده‌ها اغلب برای ضدعفونی سطوح مانند کف‌ها، میزها و ابزارهای پزشکی استفاده می‌شود. محلول‌های رقیق‌شده آن (۰.۱ تا ۰.۵ درصد) برای از بین بردن ویروس‌هایی مانند ویروس کرونا توصیه می‌شود. 

محدودیت‌ها: سفیدکننده‌ها می‌توانند برای پوست و سطوح آسیب‌رسان باشند و بوی قوی آن‌ها ممکن است مشکل‌ساز باشد. همچنین، محلول‌های سفیدکننده به مرور زمان از بین می‌روند و باید به طور مرتب تهیه و استفاده شود. 

۳- پراکسید هیدروژن (آب‌اکسیژنه) 

پراکسید هیدروژن یک ماده ضدعفونی‌کننده قوی با خواص آنتی‌ویروسی است که بر طیف وسیعی از ویروس‌ها، از جمله ویروس‌های دارای انولوپ و برخی ویروس‌های بدون انولوپ موثر است. 

نحوه عملکرد: پراکسید هیدروژن با تولید رادیکال‌های آزاد اکسیژن به اجزای سلولی ویروس‌ها حمله می‌کند و غشا و ماده ژنتیکی آن‌ها را تخریب می‌کند. 

کاربرد: این ماده اغلب برای ضدعفونی سطوح، تجهیزات پزشکی، و حتی در برخی موارد برای ضدعفونی زخم‌ها استفاده می‌شود. غلظت‌های ۰.۵ تا ۳ درصد برای ضدعفونی مناسب است. 

محدودیت‌ها: غلظت‌های بالای پراکسید هیدروژن می‌تواند برای پوست و چشم‌ها مضر باشد. همچنین ممکن است به برخی سطوح حساس مانند فلزات آسیب برساند.