چه کسی برنده می‌شود؛ خریداران یا خودروسازان؟
پیش‌بینی آینده بازار خودرو پس از حذف سامانه یکپارچه
اگر برنامه واردات ماشین نو و کارکرده، رشد تولید مونتاژی‌ها و افزایش توان خودروسازان داخلی درست پیش رفته بود احتمالاً با خاطری آسوده‌تر درباره آینده صحبت کنیم اما حالا...
تریبون اقتصاد – سامانه یکپارچه فروش خودرو حالا رسماً بازنشسته شده؛ درست قبل از اینکه فرصت کند تولد سه‌سالگی خود را جشن بگیرد.
به گزارش تریبون اقتصاد؛ قسمت بامزه ماجرا اینجاست که تقریباً همه از تعطیلی سامانه یکپارچه خودرو رضایت دارند. ورود به سامانه هر بار پرزحمت بود و حتی پس از ثبت‌نام موفق، مردم دوره‌های انتظار طولانی و استرس را تحمل می‌کردند. خودروسازان هم دل‌خوشی از سامانه یکپارچه نداشتند. می‌گویند به‌خاطر قیمت‌گذاری دستوری سود دندان‌گیری کسب نکرده‌اند و تنها تعهد پشت تعهد برایشان ایجاد شده است. در آخرین دوره ثبت‌نام سامانه یکپارچه بیش از چهار میلیون نفر برای قرعه‌کشی خرید خودرو اسم نوشتند تا به خیل ثبت‌نام‌کنندگان قبلی اضافه شوند؛ اما احدی به آنها اضافه نخواهد شد، چون عمر سامانه یکپارچه به پایان رسیده است. ولی چرا؟ ایده‌ای که با کلی سلام‌وصلوات اجرا شد و برایش هزینه‌های عملیاتی و زیرساخت نسبتا بالایی انجام شده، چگونه به همین زودی دل مسئولان را زد و بازنشسته اعلام شد؟
سامانه یکپارچه فروش خودرو چرا آمد؟
سامانه یکپارچه فروش، شهریور پارسال به محل دعوا و اختلاف تبدیل شد چون وزارت صنعت مدیریت خود بر این سامانه را رد کرد و شورای رقابت حاضر نبود آن را گردن بگیرد. تازه آن زمان سه نوبت ثبت‌نام و قرعه‌کشی در سامانه یکپارچه انجام شده بود و مردم مشتاقانه منتظر شنیدن جزئیات مرحله چهارم بودند.
سامانه یکپارچه فروش خودرو، زمان وزارت سیدرضا فاطمی معرفی شد. شورای رقابت مصوبه مربوطه را امضا کرد و اجرای آن را بر وزارت صنعت تکلیف کردند. برای اینکه کار از محکم‌کاری عیب نکند فروش خودرو به هر نحوی خارج از سامانه یکپارچه فروش خودرو ممنوع اعلام شد.
سامانه یکپارچه فروش خودرو چند قانون محدودکننده شامل تخصیص خودرو به افراد دارای گواهینامه، کسانی که پلاک فعال ندارند و... را با جدیت دنبال می‌کرد. حتی متقاضیان با امضای تعهدنامه حق فروش خودرو تا یک سال بعد را از خود سلب می‌کردند. سخت‌گیری‌هایی ازاین‌دست را به وسواس برای رسیدن خودرو دست متقاضیان واقعی ربط دادند.
خودروسازان می‌دانستند چه مقدار تقاضا سمتشان خواهد آمد و توان تولید را باید برای چه مقدار تنظیم کنند. بخشی از پول را هم جلو، جلو دریافت می‌کردند و از این بابت غم و غصه‌ای نداشتند. سامانه یکپارچه فروش خودرو از طرف دولت با شعار شفاف‌سازی شیوه عرضه خودرو و جلوگیری از افزایش بی‌ضابطه قیمت خودرو مورد پشتیبانی قرار گرفت و مردم به گرمی از آن استقبال کردند. هرچند به نظر می‌رسید این استقبال از سر ناچاری است.
سامانه یکپارچه فروش خودرو چرا رفت؟
سامانه یکپارچه فروش خودرو مثل تمام سامانه‌های دولتی و شبیه دولتی مشابه، نقطه‌ضعف هم داشت. با اعلام هر دور ثبت‌نام و هجوم مردم مشتاق، بار ترافیک سایت بالا می‌رفت و سامانه از دسترس خارج می‌شد. وکالتی کردن حساب بانکی، بلوکه کردن پول مردم و تحمیل دردسرهای بزرگ و کوچک برای آزادکردن پول هم روی شهرت سامانه یکپارچه فروش خودرو تأثیر منفی گذاشت.
سامانه یکپارچه برای هرکس آورده نداشت، نام مهدی تقدسی را سر زبان‌ها انداخت. او با عنوان مدیر سامانه یکپارچه موردتوجه رسانه‌ها قرار گرفت و به شکل پیوسته مصاحبه انجام داد. پاییز پارسال وقتی در آستانه ثبت‌نام دور چهارم فروش یکپارچه خودرو قرار داشتیم، او در گفتگویی اعلام کرد فروش از این به بعد به طور پیوسته انجام خواهد گرفت و لازم نیست مردم منتظر تاریخ مشخصی باشند.
ثبت‌نام دوره چهارم سامانه یکپارچه سروشکل عجیبی داشت. خودروهای عرضه شده در این دوره رسماً مازاد به‌حساب می‌آمدند و تأمین آنها از محل ظرفیت خالی موجود برخی خودروسازان انجام می‌شد. پیام واضحی به نظر می‌رسید. تعدادی خودرو روی دست تولیدکننده بادکرده و برای آن خریداری وجود ندارد.
سامانه یکپارچه هم به مشکل برخورده چون ظاهراً دیگر کسی باقی نمانده که باتوجه‌به شرایط اعلام شده، در سامانه یکپارچه فروش خودرو ثبت‌نام نکرده باشد.
خودروسازان هم صدایشان را بلند کردند. آنها پیش‌ازاین بابت لغو طرح فروش خودرو در بورس زخم‌خورده بودند و بدشان نمی‌آمد طرح فروش دستوری هم سرنوشتی مشابه پیدا کند. تولیدکنندگان در طرح سامانه یکپارچه فروش خودرو، بیشترین میزان شکایت را از قیمت دستوری و حاشیه سود پایین داشتند و فروش در بورس را به‌خاطر فرآیند عرضه و تقاضا و کشف قیمت ترجیح می‌دادند.
آینده بازار خودرو پس از حذف سامانه یکپارچه
سامانه یکپارچه فروش خودرو قبل از اینکه به سه‌سالگی برسد، رسماً کنار گذاشته شد. عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت دولت سیدابراهیم رئیسی اردیبهشت‌ماه چنین وعده‌ای داد. هرچند خودش هم قرار است در دولت مسعود پزشکیان نقش وزیر نیرو را ایفا کند.
بازار خودرو، مصائب و مشکلاتش قرار است روی دوش محسن پاک‌نژاد قرار بگیرد. مردی که بیشتر در صنعت نفت و گاز تبحر دارد. اگر برنامه‌های قبلی فروش خودرو مانند، واردات ماشین نو و کارکرده یا افزایش حجم تولید مونتاژی‌ها کنار افزایش خروجی خودروسازان تولیدی قرار گرفته بود و الان روی روالی مشخص حرکت می‌کردیم، قطعاً با خاطری آسوده‌تر می‌توانستیم درباره آینده بازار خودرو صحبت کنیم اما حالا...
خودروسازان خودشان مسئولیت اجرای طرح پیش‌فروش و فروش فوق‌العاده را برعهده خواهند گرفت؟ قیمت‌گذاری خودروهای تولید دوباره توسط شورای رقابت یا نهادهای نظارتی دیگر انجام می‌شود؟ در هفته اخیر شاهد ارسال انبوه پیامک‌‌های دعوت به افتتاح حساب وکالتی توسط بانک‌ها هستیم چون قرار است طرح فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش محصولات ایران‌خودرو را شاهد باشیم. تولیدکننده خودشان هستند، قیمت را تعیین می‌کنند، واریزی‌ها مستقیم به حسابشان انجام می‌شود و... اما همچنان نمی‌دانیم آیا با حذف سامانه یکپارچه فروش خودرو، بساط قرعه‌کشی برچیده خواهد شد یا تنها قرار است سالن محل برگزاری قرعه‌کشی را تغییر دهند.
